Onder leiding van dr. Lotte van Dillen (Universiteit Leiden, Psychologie)

• Prof. Christianne de Poot (Vrije Universiteit, Hogeschool van Amsterdam, Politieacademie):

  Menselijk brein en het vinden en waarderen van sporen.
  Het opsporingsonderzoek van de politie begint vaak op de plaats delict waar sporen te vinden zijn die kunnen helpen bij de reconstructie en bewijsvoering van wat er is gebeurd.
  Door technologische ontwikkelingen kunnen de sporen die achterblijven na een misdrijf steeds sneller en nauwkeuriger worden geanalyseerd, waardoor de reconstructie en bewijsvoering van strafbare feiten kan worden verbeterd. Maar om die technieken goed in te kunnen zetten en de sporeninformatie die daaruit voortvloeit goed te kunnen gebruiken is niet alleen technische en juridische kennis nodig. Het vinden en waarderen van sporen is mensenwerk.
  Onderzoek laat zien dat de mens geen perfecte spoorzoeker is. Rechercheurs kunnen sporen die ze verwachten aan te treffen beter waarnemen dan sporen die ze niet verwachten. Hierdoor kunnen belangrijke sporen gemakkelijk aan hun aandacht ontsnappen. Wat betekent dit, en hoe kunnen rechercheurs ervoor zorgen dat ze zoveel mogelijk relevante sporen vinden? Als ze de sporen eenmaal hebben gevonden moeten ze niet alleen onderzoeken van welke bron het spoor afkomstig is, maar ook bepalen of het spoor iets met het misdrijf te maken heeft, en door welke activiteit het spoor is ontstaan. Hoe gaat dit proces in zijn werk en welke valkuilen treden daarbij op? In deze presentatie staan de cognitieve factoren die een rol spelen tijdens dit proces centraal en wordt getoond hoe kennis over dit menselijk gedrag, over de eigenschappen van sporen en over de bewijswaarde van sporen gebruikt kan worden om de reconstructie van strafbare feiten te verbeteren.

• Dr. Gabry Vanderveen ( Criminologie – Erasmus Universiteit) & Lotte van Dillen (Psychologie- Universiteit Leiden)
  Menselijk brein & gebruik van camerabeelden in waarheidsvinding.

  Nederland hangt vol camera’s. De politie gebruikt dashcames, bodycams en mobiele camera-units. Ook gemeenten, defensie, ambulances, de Belastingdienst en Rijkswaterstaat zetten camera’s in, net als private partijen zoals openbaarvervoer- en andere bedrijven. De hoeveelheid camera’s en de beelden die zij produceren is ongekend. Daarnaast maken ook burgers met smartphones beelden van incidenten die in het kader van opsporing en waarheidsvinding relevant kunnen zijn. De politie roept dan ook geregeld op gemaakte beelden met hen te delen. Op websites en sociale mediaplatformen als YouTube en Facebook worden (bewerkte) filmpjes of stills verspreid. Ook deze beelden kunnen als bewijs worden gebruikt in een latere strafzaak.  

  Maar wat zien we eigenlijk als we naar die camerabeelden kijken? Laten camerabeelden zien wat er werkelijk is gebeurd? Spreken de camerabeelden voor zichzelf? Ons netvlies zet licht om in elektrische signalen die via de oogzenuw naar de hersenen gaan. Ons brein zet die signalen om in beelden. Welke beelden dat zijn en hoe we die interpreteren, hangt niet alleen af van sensorische prikkels, maar net zo goed van onze eigen voorkennis en (voor)oordelen. Dit zal gedemontreerd worden aan de hand van een aantal bekende visual biases (cognitieve vertekeningen). Duidelijk is dat beelden net als verklaringen van ooggetuigen kritisch bevraagd moeten worden. 

• Dr. Linda Geven (Universiteit Leiden).
  Het menselijk brein in de verhoorkamer
  Stel je voor: Je wordt veroordeeld voor een misdaad die je nooit hebt begaan. Het klinkt tegenstrijdig, maar uit rechterlijke dwalingen over de gehele wereld is gebleken dat onschuldigen wel degelijk bekentenissen afleggen onder druk. Uit data van het Amerikaanse Innocence Project blijkt dat zelfs één op de vier onterechte veroordelingen op een valse bekentenis steunde. Ook in Nederland zijn in de afgelopen 20 jaar een aantal zaken aan het licht gekomen: De namen Ina Post, Martien Hunnik, Cees Borsboom, Herman du Bois en Wilco Viets zijn in ons collectieve geheugen verankerd. 
  In deze presentatie zullen we ontdekken wat er zich precies in de verhoorkamer afspeelt en hoe een combinatie van de verhoorsituatie en de persoonlijkheid van de verdachte een belangrijke bijdrage levert aan de betrouwbaarheid van de bekentenis. Daarbij staan verschillende perspectieven centraal: De verdachte, de rechercheur en de rechter. Waarom bezwijkt een onschuldige verdachte onder de druk? Waarom denkt de politieagent dat de verdachte schuldig is? Hoe kijkt een rechter naar een bekennende verklaring op zitting? Wetenschappelijke bevindingen kunnen een belangrijke bijdrage leveren aan het voorkomen en opsporen van valse bekentenissen, zodat rechterlijke dwalingen in de toekomst wellicht voorkomen kunnen worden.

Onder leiding van prof.dr.mr. Michiel van der Wolf (Universiteit Leiden, Forenische Psychiatrie) i.s.m dr. Anna van Duijvenvoorde (Universiteit Leiden, Psychologie)

• Dr. Frank Jonker (Forensische neuropsychologie - Vrije Universiteit Amsterdam)
• Dr. Anna van Duijvenvoorde (Psychologie – Universiteit Leiden)  
  Menselijk brein en ontwikkeling

Debat
Aansluitend een debat over adolescentenstrafrecht door Mr. Ronny van de Water: Rechter rechtbank Amsterdam & voorstander adolescentenstrafrecht & Mr. Richard Korver

Prof. dr. Michiel van der Wolf zal dit blok afsluiten - met publieksparticipatie - over toerekeningsvatbaarheid. 

Neurolaw is een relatief jonge discipline, waarin de impact van de neurowetenschappen op het recht, de juridische praktijk en de criminologie wordt onderzocht.
Dit blok staat onder leiding van prof.mr. Jeroen ten Voorde (Universiteit Leiden, Strafrecht).

Sprekers:

• Mr. Sjors Ligthart (neurolaw & detentie): Tilburg University
  Nieuwe technieken, zoals directe en indirecte hersenstimulatie en Virtual Reality, kunnen worden ingezet om mentale processen te moduleren en daarmee gedrag te beïnvloeden. Dergelijke technieken lijken een zinvolle bijdrage te kunnen leveren aan de resocialisatie van veroordeelde delinquenten. Maar toepassing ervan in de context van het strafrecht roept ook fundamentele vragen op. Hoe waarborgen we bijvoorbeeld de mentale integriteit van een gedetineerde bij wie hersenstimulatie wordt toegepast? Wat is überhaupt de rol van het recht op mentale integriteit in de normering van strafrechtelijke sancties zoals de gevangenisstraf? En verdient dit recht misschien een sterkere positie, ook met het oog op recente inzichten uit de neuropsychologie, over de mogelijke effecten van detentie op het brein van gedetineerden?
• Dr. Jochem Jansen (neurocriminologie & detentie): Universiteit Leiden
  Verschillen de neurobiologische kenmerken van gedetineerde individuen met die van de rest van de samenleving? En, in hoeverre kan dit soort informatie gebruikt worden ten behoeve van de bestraffing, bejegening, en re-integratie van gedetineerden? In deze presentatie gaan we in op enkele nieuwe inzichten, mogelijkheden en beperkingen op het gebied van de neurocriminologie.
• Prof.dr. Jean-Louis van Gelder (criminologie): Universiteit Leiden

  Virtual reality in de gevangenis: (hoe) werkt het?

  Virtual Reality (VR) was lang het exclusieve domein hightech onderzoekslaboratoria en pionierende wetenschappers maar heeft de afgelopen 10 jaar een enorme vlucht genomen. Er is ook steeds meer evidentie dat VR een nuttige tool kan zijn om specifieke vaardigheden te trainen, informatie over te brengen, en om gedragsverandering teweeg te brengen. In de justitiële context staat het gebruik van VR nog in de kinderschoenen maar de toepassingen zijn veelbelovend. Ik deze presentatie bespreek ik de mogelijkheden en beperkingen van VR op het gebied van rehabilitatie. 

Aansluitend zal er een presentatie zijn over kansen voor neurowetenschappen in tenuitvoerlegging van straffen o.l.v. van prof. Jeroen ten Voorde.