Publicatie
Digitale leesapplicaties geven kleur aan het lezen
Een interessante discussie die momenteel gevoerd wordt, is of teksten beter op papier of van een beeldscherm gelezen kunnen worden. Vooral in de media – maar ook op scholen – lijkt de balans op dit moment door te slaan naar papier: Een papieren tekst zou leiden tot een intensievere leesstrategie en daarmee tot een beter begrip van de inhoud van een tekst. Deze conclusie is vooral gebaseerd op een aantal meta-analyses die suggereren dat in specifieke gevallen papieren teksten inderdaad superieur zijn aan digitale teksten.
- Auteur
- Arnout Koornneef, Astrid Kraal
- Datum
- 11 oktober 2022
- Links
- Download 'Does BeeLine Reader’s gradient-coloured font improve the readability of digital texts for beginning readers?'
De algemene constatering die daaruit lijkt voort te vloeien, ‘Papier is beter dan digitaal’, is echter te kort door de bocht en negeert de vele voordelen die digitale teksten kunnen bieden. Zo is het veel gemakkelijker om in digitale teksten ondersteunende informatie aan een lezer aan te bieden – bijvoorbeeld met hyperlinks die aangeklikt kunnen worden – en kan de opmaak van een tekst op adaptieve wijze aangepast worden aan de wensen van de lezer. Vooral dit laatste biedt mogelijkheden om beginnende lezers te helpen in hun leesontwikkeling: als je de opmaak kan optimaliseren voor deze lezers dan hoeven zij minder mentale energie te steken in het bewegen van hun ogen en decoderen van de letters (technisch lezen). Deze kerngedachte zie je terug in de vele digitale leesapplicaties die inmiddels ontwikkeld zijn, zoals Spritz, Immersive Reader en BeeLine Reader. De doelmatigheid van dit soort (veelal betaalde) applicaties is helaas nauwelijks onderzocht.
In het hier uitgelichte onderzoek richtten we ons op de effectiviteit van BeeLine Reader, een applicatie die met behulp van kleur probeert de leesbaarheid van een tekst te vergroten. De resultaten lieten zien dat BeeLine Reader in hele specifieke gevallen een positief effect had op de leessnelheid van lezers, namelijk wanneer beginnende lezers in groep 4 van de basisschool een tekst met een complexe opmaak probeerden te begrijpen. Iets oudere lezers (uit groep 5) hadden geen baat bij het gebruik van de applicatie. Sterker nog, het gebruik van BeeLine Reader leidde bij deze lezers tot een lager tekstbegrip.
Enerzijds laten deze resultaten zien dat we heel kritisch naar de designprincipes van digitale leesapplicaties moeten kijken, en deze niet klakkeloos moeten inzetten om de leesvaardigheid van kinderen te vergroten. Anderzijds laten de resultaten ook zien dat we (commerciële) leesapplicaties niet zo maar mogen negeren, omdat ze nieuwe inzichten bieden in het leesproces en voor sommige kinderen misschien heel nuttig kunnen zijn.