Publicatie
Dead body management in armed conflict: paradoxes in trying to do justice to the dead
De wereld is vol oorlog, en geen oorlog is zonder doden. Wat gebeurt er met de lichamen van dodelijke slachtoffers van oorlogsgeweld? De winnaar van de facultaire Jongbloed scriptieprijs 2015 is Welmoet Wels (Internationaal Publiek Recht). Haar scriptie Dead body management in armed conflict: paradoxes in trying to do justice to the dead onderzoekt de praktijk van het hanteren van oorlogsdoden vanuit internationaal-rechtelijk perspectief.
- Auteur
- Welmoet Wels
- Datum
- 12 januari 2016
- Links
- Welmoet Wels wint de facultaire Jongbloed scriptieprijs 2015
- Het Leids Repositorium
Welke rechten hebben dodelijke slachtoffers?
De start is een analyse van de ontwikkeling van de regelgeving omtrent oorlogsdoden in het internationaal humanitair recht. Deze regelgeving is gestoeld op de basisprincipes van integriteit van het lichaam, het belang van identificatie, de noodzaak tot het delen van identiteitsinformatie, en respectvol begraven. Deze principes en daaruit voortkomende grondregels geven blijk van het bestaan van een algemene plicht tot dodenzorg in tijden van oorlog. Praktijkhandboeken over het opruimen van (massale) doden in tijden van ramp, waaronder gewapend conflict, streven naar een zo respectvol mogelijke oplossing voor de doden, maar verhouden zich voor het overige niet duidelijk tot de regelgeving uit het oorlogsrecht. Ook het internationaal strafrecht en de internationale mensenrechten staan op gespannen voet met de dodenregelgeving uit het internationaal oorlogsrecht, maar hebben ook met elkaar een moeizame relatie op dat vlak. Het opgraven van oorlogslijken ten bate van internationaal strafrechtelijk onderzoek reduceert het dode lichaam tot een corpus delicti voor zolang als nodig voor de strafzaak; de mensenrechten schrijven echter voor dat familieleden het recht hebben om te weten wat er met hun geliefden is gebeurd, en snelle identificatie en teruggave van de lichamen aan naasten is daarbij een essentieel punt. Tot slot onderzoekt de scriptie de vraag: wat zit er áchter de basisprincipes van integriteit en respect voor het dode mensenlichaam? Kan men afleiden uit de verplichtingen ten aanzien van het hanteren van oorlogsdoden en met name de achterliggende principes van integriteit en respect, dat deze doden rechten hebben?
Aanbevelingen vervolgonderzoek
Nader onderzoek naar de status van de oorlogsdode in het internationaal recht zou deze vragen helpen beantwoorden en meer inzicht geven in de precieze reikweidte van deze plicht tot dodenzorg onder het internationaal oorlogsrecht. Ook verantwoordelijkheid en aansprakelijkheid voor het niet nakomen van deze plichten behoeven nadere beschouwing; kan het niet naleven of doelbewust schenden van deze regels gezien worden als oorlogsmisdaad? Verder onderzoek zou de spanningsvelden en paradoxen ten aanzien van de zorg oorlogsdoden tussen de verschillende rechtsgebieden kunnen helpen verminderen, en zo bijdragen aan beter recht doen aan de dodelijke slachtoffers van oorlog.