Leer Petra Sijpesteijn kennen en ontdek waarom 'de islam' niet bestaat
Het constante nieuws over geweld kleurt sterk ons beeld van het Midden-Oosten, meent Petra Sijpesteijn, hoogleraar Arabische taal en cultuur. In een nieuw webdossier toont ze dat de Arabische wereld zoveel veelzijdiger is en meer gemeen heeft met het Westen dan we denken.
Zoveel islams als moslims
De roep om Sharia, de Arabische Lente: bijna elke dag is er nieuws over conflicten in moslimlanden. Door Sijpesteijns onderzoek kunnen we beter begrijpen hoe de wereld van het Midden-Oosten, inclusief de brandhaarden van nu, in elkaar zit. ‘Je ziet dat wat de islam betekent in het dagelijks leven elke keer weer anders is. Er zijn net zo veel islams als moslims.’ Dit jaar is het precies 400 jaar geleden dat de Universiteit Leiden de eerste leerstoel Arabisch instelde.
Van papyri tot protestgraffiti
Sijpesteijn onderzoekt de relatie tussen islam en politieke macht in het Midden-Oosten, vanaf het ontstaan van de islam in de 7e eeuw na Christus. Ook bekijkt ze de relatie tussen moslims en niet-moslims. Ze buigt zich over de boodschappen op papyri - de e-mails van vroeger - maar is ook geïnteresseerd in hedendaagse protestgraffiti. Over de oorlogen van nu zegt zij: ‘Het huidige klimaat is een optelsom van langdurige processen zoals politieke en economische ontwikkelingen, koloniale geschiedenis en oorlogen. De conflicten komen niet zozeer voort uit de islam, maar uit de omstandigheden.’
Tweede wereldgodsdienst
In de 7 e eeuw na Christus veroverden Arabische stammen delen van het Midden-Oosten en Noord-Afrika. Nu, 14 eeuwen later, zijn er 26 Arabischtalige landen en is de islam de tweede wereldgodsdienst. Sijpesteijn: ‘De Arabieren legden de islam niet te vuur en te zwaard op. Ze voerden hun taal in en nieuwe rechtsregels, maar niet iedereen moest moslim worden. In de Middeleeuwen was er in het Midden-Oosten meer vrijheid voor religieuze minderheden dan destijds in Europa.’ Uit de papyri blijkt dat er in de vroege periode al verdeeldheid was over de vraag hoe moslims zich dienden te gedragen. ‘Voor islamitische stromingen die terugverlangen naar de zuivere en ware islam kan dat een lastige boodschap zijn, maar ook voor niet-moslims die allerlei kwaden van onze tijd toeschrijven aan één onveranderlijke islam.’
Vooroordelen
Van de rijke Arabische cultuur zijn er in onze maatschappij nog volop invloeden te vinden: veel van onze huidige kennis van wiskunde, astronomie en filosofie komt oorspronkelijk uit het Midden-Oosten. Wie in Leiden de geschiedenis van het Midden-Oosten bestudeert, leert niet alleen meer over deze regio. ‘Wanneer je je in een vreemde cultuur verdiept, ga je ook anders kijken naar je eigen geschiedenis. Wij kijken kritisch naar vooroordelen zoals je ze terugziet in de vaak gestelde vraag waarom is de islam intolerant? Zo worden studenten zich bewust van hun eigen vooringenomenheid.’ Ook in de media probeert ze het eenzijdige beeld bij te stellen. ‘Ik wil dat journalisten verder kijken dan de waan van de dag en wijs op factoren die langer spelen zoals het ontbreken van een stabiele middenklasse.’
(5 maart 2012 - LvP)