Over liefde, seks, en minnaars in de klassieke Arabische poëzie
Voor een groep van twintig studenten hield schrijver Hafid Bouazza op 2 november een lezing over de erotische teksten van de 8e-eeuwse geleerde en essayist Al-Jāḥiẓ, wiens werk in vertaling is opgenomen in Bouazza’s bloemlezing 'Rond voor rond, of als een pikhouweel'.
Homoseksualiteit
De traktaten van Al-Jāḥiẓ zijn de oudst bekende waarin homoseksualiteit aan bod komt. In zijn teksten behandelt Al-Jāḥiẓ de poëzie en de zintuigelijke geneugten. Seksualiteit in het algemeen associeert hij met de verlichting van lichaam en geest; homoseksualiteit is een teken van het goede leven.
Het werk van Al-Jāḥiẓ is volgens Bouazza alles behalve controversieel: seksualiteit vormt een belangrijk onderdeel van de maatschappij, maar wordt door diezelfde maatschappij op hypocriete wijze benaderd. Al-Jāḥiẓ is zich hier ook van bewust en zegt in een van zijn traktaten: ‘Als er geen behoefte was aan erotische woorden, bestonden ze ook niet.’ Bouazza: ‘Het gaat hier duidelijk niet om homoseksualiteit of knapenliefde. Al-Jāḥiẓ voert een pleidooi voor vrijheid van expressie. Hij roept op tot gematigdheid en evenredigheid. Naast de ernst van het leven is er ook een speelse kant. Die twee moeten in balans zijn, dáár pleit hij voor.’
Diversiteit en tolerantie
Wat zeggen Al-Jāḥiẓ’ geschriften over de islamitische maatschappij in de middeleeuwen? Bouazza: ‘De islam keurt homoseksualiteit af, maar ondanks dat impliciete verbod was toch een groot deel van de liefdespoëzie homo-erotisch. Het was blijkbaar een heel tolerante samenleving. Op het moment dat je diversiteit accepteert, accepteer je ook diversiteit binnen je eigen kring, en sterker nog: in jezelf.’
Vrouwelijke seksualiteit
Naast homoseksualiteit zijn er ook klassieke Arabische teksten die over de seksualiteit van de vrouw gaan, hoewel in mindere mate. Bouazza: ‘Er hangt een groot gevoel van walging rondom vrouwelijke seksualiteit. Dit heeft te maken met diep ingebakken mannelijke angst.’ Bouazza’s vierde bloemlezing, die half november uitkomt onder de titel Niets dan Zonde, is gewijd aan de vrouw. Hiervoor vertaalde Bouazza verschillende klassieke teksten waarin dildo’s, vrouwenkonten en vagina’s de revue passeren.
Nieuwsgierigheid en belangstelling
Ondanks het wat intieme onderwerp ervoeren de studenten de lezing als zeer interessant en motiverend. Paul Driessen (23), een van de toehoorders: ‘Ik vind het fascinerend dat de vroeg-Arabische maatschappij toleranter blijkt te zijn dan de huidige samenleving.’ Andere studenten gaven aan nieuwsgierig te zijn geworden naar Bouazza’s volgende bloemlezing. Bouazza heeft met zijn lezing de studenten duidelijk geprikkeld, aan het denken gezet en gemotiveerd. Om zelf aan de slag te gaan met klassieke Arabische teksten en om met andere ogen naar seksualiteit in de Arabische maatschappij te kijken.
Bloemlezingen door Hafid Bouazza
Niets dan zonde. Liefde, lyriek, liederlijkheid
Verschijnt november 2011
360 p.
Uitgeverij Prometheus
Rond voor rond, of als een pikhouweel
Verschenen in 2002
142 p.
Uitgeverij Prometheus
(03 november 2011/Juwan Mahmood)