Veel speelpleinen ongeschikt voor kinderen met autisme
beeld: Maaike de Vos
Speelpleinen zijn vaak niet ingericht op kinderen met autisme, concluderen onderzoekers Carolien Rieffe en collega's. In de Autismeweek publiceren zij een essay met concrete tips om alle kinderen zich veilig en welkom te laten voelen.
Veel schoolpleinen zijn een open vlakte met vooral veel tegels, volgens Carolien Rieffe: ‘En daarmee totaal ongeschikt voor kinderen met autisme en ook veel andere kinderen. Onzichtbare barrières, zoals een slechte akoestiek of de angst om een bal tegen je aan te krijgen, zorgen ervoor dat veel autistische kinderen liever binnen blijven in de pauze.’ Het design van een schoolplein of speelplein moet zo zijn ingericht dat kinderen met verschillende behoeftes en capaciteiten zich welkom en veilig voelen, betogen ontwikkelingspsycholoog Carolien Rieffe, de architecten Mohsen Mohammadi en Magda Mostafa, en expert spelen en beweging Guida Veiga.
Architectuur van het schoolplein
Mostafa is een internationaal bekende architect die over de hele wereld tot in UNESCO haar autismevriendelijke ontwerp toelicht aan de hand van het principe van beschikbaarheid. Mostafa: 'Beschikbaarheid van het speelplein betekent voor ieder kind een vrije keuzemogelijkheid. Ieder kind moet zich het speelplein kunnen toe-eigenen, passend bij de eigen mogelijkheden en behoeftes.' Zo'n plein biedt veel groen en afgebakende gebieden, zoals een door groen afgeschermd voetbalgebied, schetst Rieffe. Maar ook een plek om rustig te zitten en even te relaxen of te kletsen; allemaal elementen voor een autisme-vriendelijk schoolplein. Mostafa is verbonden aan de Amerikaanse Universiteit in Caïro (Egypte) en heeft zich bij het onderzoeksteam van Rieffe gevoegd voor het NWA-project 'Building 4 Belonging'.
Groene uitnodiging om te ontdekken
Mede-auteur Maaike de Vos is moeder van een dochter met autisme en ontwerper van schoolpleinen. Ze legt uit hoe zij in een vergroeningsproces van 5 jaar bij elke stap van de herinrichting van een schoolplein kindambassadeurs hun zegje liet doen en hun wensen uiten. Van het maken van plannen tot het vinden van materialen en het aanleggen van een groengedeelte waarin kinderen de planten kunnen voelen, ruiken en proeven. De Vos: ‘Vooral de ezelsoren en het colakruid zijn populair, een groene uitnodiging om te ontdekken.' Rieffe en haar onderzoeksteam testen deze en andere speelplaatsen en schoolpleinen via sensor data om te zien waar kinderen graag spelen, welke gebieden druk bezocht zijn en ook waar de kinderen met autisme zich bevinden tijdens de pauzes.
Vrijheid en autonomie
Rieffe: 'In ons essay bespreken we welke basisprincipes nodig zijn bij het ontwerpen van ‘eerlijke’ speeltuinen waar alle kinderen, met en zonder autisme zich veilig en welkom voelen, floreren en een gevoel van vrijheid en autonomie ervaren.'
Rieffe, C., Veiga, G., de Vos, M., Mohammadi, M., & Mostafa, M. (2025). Het belang van vrij spelen; Hoe nodig je kinderen met autisme uit. Wetenschappelijk Tijdschrift Autisme, 24 (1), 31-43
2025: Autismeweek | World Autism Awareness Day
29 maart tot en met 5 april: Nederlandse Vereniging voor Autisme (NVA) Autismeweek: Ruimte voor autisme
2 april: Verenigde Naties World Autism Awareness Day