Leiderschap in turbulente tijden? Leid met visie
In een tijd waarin het migratie- en asieldebat de samenleving verdeelt, is leiderschap van groot belang. Tijdens de conferentie Publiek Leiderschap met Perspectief, georganiseerd door het Leiden Leadership Centre op 22 oktober, werd de rol van leiderschap in dit debat besproken door wetenschappers en praktijkdeskundigen.
De gasten van het panelgesprek waren Miriam Twilt-Mendonça, directeur van het Detentiecentrum Rotterdam, Sandra Groeneveld, hoogleraar publiek management aan de Universiteit Leiden, en Leo Lucassen, hoogleraar mondiale arbeids- en migratiegeschiedenis aan de Universiteit Leiden. Zij gaven vanuit verschillende invalshoeken hun visie op leiderschap in het migratie- en asieldebat.
De macht om het verhaal te sturen
Leiderschap draait niet alleen om actie ondernemen, maar ook om wie het verhaal bepaalt. Zo gaf Sandra Groeneveld, hoogleraar publiek management, aan dat "leiderschap niet altijd een kwestie van de juiste oplossing bieden is, maar van hoe je het probleem definieert". Ze waarschuwde voor de polariserende effecten van leiderschap dat enkel gericht is op korte termijn. Politieke leiders sturen vaak de publieke opinie door een probleem op een specifieke manier te presenteren, maar dragen zo zelden bij aan structurele oplossingen.
Leo Lucassen benadrukte dat leiderschap meer vereist dan snelle beslissingen. “Het gaat er niet om of we iets kunnen doen, maar of we dat moeten willen. Wat voor samenleving willen we zijn?” Volgens Lucassen moet leiderschap gebaseerd zijn op de waarden die we als samenleving belangrijk vinden. Alleen als we die waarden duidelijk hebben, kunnen we richting geven en beleid ontwikkelen.
De mens centraal
Miriam Twilt-Mendonça is directeur van het Detentiecentrum Rotterdam. Zij deelde haar ervaringen met het werken op het snijvlak van politiek, beleid en uitvoering. In de uitvoering merkt ze de problemen rondom uitvoerbaarheid van het beleid in het migratiedebat. “We werken met mensen in kwetsbare posities, en leiderschap betekent zorgen dat hun waardigheid behouden blijft, zelfs in moeilijke omstandigheden.” Voor Twilt-Mendonça is leiderschap daarom niet alleen het geven van richting, maar ook het tonen van empathie. Het menselijke aspect moet altijd centraal staan.
Gebrek aan cohesie
Het panel benadrukte het belang van samenwerking tussen politiek, beleid en uitvoering. Groeneveld uitte haar zorgen over het gebrek aan cohesie in het huidige politieke landschap: “We missen het gevoel dat we allemaal in hetzelfde bootje zitten.” Ze pleitte voor gedeeld leiderschap, waarbij politici, beleidsmakers en uitvoerende organisaties beter samenwerken. “Leiderschap gaat ook om het horen en meenemen van verschillende perspectieven,” voegde ze eraan toe. Alleen door goed samen te werken, kunnen we echte vooruitgang boeken. Groeneveld benadrukte dat we daar iedereen voor nodig hebben.
Leiderschap is voor iedereen
Iedereen kan een leider zijn, ongeacht de positie. Groeneveld moedigde de aanwezigen aan om na te denken over de kleine stappen die zij zelf in hun omgeving kunnen zetten. “Bedenk wat jij morgen kunt doen om verandering teweeg te brengen.” Ze benadrukte ook het belang van durven uitspreken en het bieden van tegenspraak. Leiders hebben de verantwoordelijkheid om een omgeving te creëren en waarborgen waarin mensen zich veilig voelen om tegenspraak te bieden.
Een oproep tot verbinding
Leiderschap in turbulente tijden draait vooral om visie en samenwerking. Groeneveld concludeerde dat leiderschap gaat om het vermogen om mensen te verbinden, zelfs wanneer er verschillen van mening zijn. Het migratiedebat vraagt juist om deze verbinding, omdat het een complex en polariserend onderwerp is, waar verschillende belangen en waarden op elkaar botsen. Er is behoefte aan leiders die in staat zijn om deze uiteenlopende perspectieven te begrijpen en een gemeenschappelijke basis te vinden. Daarom eindigde het panelgesprek met een duidelijke boodschap. Leiderschap gaat verder dan het nemen van beslissingen. Het draait om het vermogen om mensen te verbinden, zelfs wanneer je het niet altijd met elkaar eens bent.
Het Leiden Leadership Centre (LLC)
Het Leiden Leadership Centre (LLC) van de Universiteit Leiden is een platform voor onderzoek en onderwijs op het gebied van publiek leiderschap, gevestigd in Den Haag. Ons doel is om de kennis over publiek leiderschap te bevorderen en bij te dragen aan leiderschapsontwikkeling - zowel in de wetenschap als in de praktijk.
De conferentie Publiek Leiderschap met Perspectief, waarin het panelgesprek over de rol van leiderschap in het migratiedebat plaatsvond, maakt deel uit van het Verder met Publiek Leiderschap (VPL) programma.