Onderwijs door een culturele lens
Docenten bekeken multiculturele klassen met een VR-bril en gingen daarover in gesprek voor het onderzoek ‘Cultuurresponsief lesgeven in multiculturele klassen’.
In haar promotietraject onderzocht Brigitte Theeuwes (lerarenopleider en promovendus bij het ICLON) hoe leraren een positief en veilig klasklimaat kunnen waarborgen en alle leerlingen tot hun recht kunnen laten komen in multiculturele klassen. Daarbij is het van belang dat leraren rekening houden met de culturele referentiekaders van de leerlingen. Deze competentie wordt cultuurresponsief lesgeven genoemd. Hierbij heeft zij de attitudes, kennis, interpretatie van gebeurtenissen door een culturele lens en beredeneerde praktijken van docenten in het voortgezet onderwijs onderzocht.
Brigitte heeft interviews afgenomen met expertdocenten. Ook heeft ze 360 graden-clips gemaakt van een multiculturele klascontext. Docenten bekeken die clips met een VR-bril waarna zij met elkaar in gesprek gingen.
Culturele lens
Brigitte vond het verrassend dat docenten met betrekking tot onderwijs aan multiculturele klassen over het algemeen voorbeelden gaven van ‘gewoon goed onderwijs’, maar wel extra de nadruk legden op een goede relatie met de leerlingen en het voortdurend bewust zijn van een culturele factor die mee kan spelen in wat er gebeurt in de klas. Maar in een vervolgstudie waarbij het bewustzijn van een culturele factor centraal stond (‘noticen’ door een culturele lens), bleek dat docenten geen enkele gebeurtenis interpreteerden vanuit zo’n culturele lens. Ook als hen specifiek gevraagd werd om gebeurtenissen te benoemen waar cultuur een rol gespeeld zou kunnen hebben, zeiden zij in eerste instantie dat cultuur nergens relevant was. Tijdens de focusgroepgesprekken, waarbij docenten voorbeelden uit hun eigen praktijk koppelden aan wat ze gezien hadden in de clips, maakten zij wel opmerkingen vanuit een cultureel perspectief.
Stereotypering
Het lastigste van dit onderzoek was om de 360 graden-clips zo te ontwerpen en te gebruiken dat ze niet stereotyperend werden, maar toch voldoende zouden triggeren om door een culturele lens te kijken. Meer in het algemeen is dit een lastige kwestie in het gesprek over cultuurresponsief onderwijs. Hoe maak je dit bespreekbaar zonder dat je juist bijdraagt aan stereotypering?