Citizen science op de basisschool
Op woensdag 9 november vond het landelijke citizen science project ‘Alle Scholen Verzamelen’ plaats. In dit project van de nationale Wetenschapsknooppunten werkten wetenschappers samen met basisscholen in heel Nederland aan wetenschappelijk onderzoek naar de sociale omgeving van basisschoolleerlingen. Voormalig onderzoeker en Open Science coördinator dr. Karlijn Hermans vertelt over deze bijzondere samenwerking.
Kennis delen
Karlijn was op twee manieren betrokken bij het Alle Scholen Verzamelen project ‘Wij vinden!’, tot 1 september als postdoctoraal onderzoeker en daarna in de rol van coördinator Open Science binnen de Universiteit Leiden. Zij ziet Open Science als het wederkerig delen van kennis, zowel binnen de wetenschap als met de maatschappij, en draagt in haar nieuwe rol bij aan de lokale, nationale en internationale beweging van de wetenschap naar Open Science. Voor het wederkerig delen van kennis met de maatschappij is citizen science erg belangrijk. Waar Karlijn eerst als postdoctoraal onderzoeker in Leiden en Rotterdam gewerkt heeft het aan opzetten van het project ‘Wij vinden!’ samen met dr. Yara Toenders en haar onderzoeksteam, wil ze dit project nu als coördinator Open Science als best practice binnen het Open Science programma delen.
Alle Scholen Verzamelen
Onder leiding van juf Gerritje namen leerlingen van klas Nova van basisschool Anne Frank uit Leiden deel aan het Alle scholen Verzamelen project ‘Wij vinden!’ Hierdoor waren zij voor één dag burgeronderzoekers. Tijdens het project dachten zij, net als ongeveer 3000 andere leerlingen in Nederland, na over hun sociale omgeving en brachten zij in kaart wat ze hierbij belangrijk vinden. Vervolgens interviewden de leerlingen verschillende sleutelfiguren (denk aan docenten, de schooldirecteur en de burgemeester) en keken zij of deze personen andere zaken belangrijk vinden. Deze data zal onderzoeker Yara Toenders en het onderzoeksteam van professor Eveline Crone in Leiden en Rotterdam gebruiken voor wetenschappelijk onderzoek naar de stem van jonge adolescenten in vergelijking met die van volwassenen als het gaat over wat zij belangrijk vinden in hun sociale omgeving.
Citizen Science
Bij het uitdenken van het project en de studie vond Karlijn het vooral een uitdaging om een laagdrempelig projectvoorstel uit te werken rondom sociaal gedrag en de omgeving van jonge adolescenten. In eerdere edities van Alle Scholen Verzamelen werden namelijk data buiten de leerlingen zelf verzameld, zoals bijvoorbeeld riviermonsters. Door leerlingen hun eigen interviewvragen te laten stellen, wordt nu de stem van kinderen meegenomen zonder ze direct te bevragen. ‘Een mooie manier om het onderwerp sociale ontwikkeling bij jonge adolescenten dit eerste jaar na corona aandacht te geven’, aldus Karlijn.
Team science
Om wederkerige kennisdeling in wetenschap en maatschappij te versterken verbindt Karlijn als coördinator Open Science verschillende partijen met elkaar die vanuit hun eigen rol bijdragen aan de ontwikkeling naar Open Science. Hierin is ook team science belangrijk: hoe kan een team van onderzoekers en ondersteunend personeel samen zorgen voor het vindbaar, toegankelijk, interoperabel en herbruikbaar (FAIR) maken van onderzoeksdata en bevindingen, dus gebruik makend van ieders expertise om een gezamenlijk doel bereiken? Een dergelijke manier van werken speelde ook een belangrijke rol bij de totstandkoming van deze editie van Alle Scholen Verzamelen’, vertelt Karlijn. Zo hebben de Wetenschapsknooppunten Rotterdam en Leiden hun netwerk en ervaring ingezet, hebben Yara en Karlijn de inhoud van de lessen en het onderzoeksvoorstel uitgewerkt, heeft een basisschooldocent feedback gegeven op de lessen en docenthandleiding en hebben collega’s binnen de onderzoeksgroep geholpen, van inhoudelijk advies tot vormgeving.
Basisschoolleerlingen als burgeronderzoekers
‘Bij team science is het belangrijk dat men elkaar aanvult, je hoeft niet per se overal goed in te zijn’, vertelt Karlijn. Om deze manier van wetenschappelijk onderzoek doen na te bootsen binnen het project ‘Wij vinden!’ kozen de leerlingen verschillende rollen en vulden elkaar zo aan, bijvoorbeeld als interviewer, analist of vormgever. Binnen deze rol waren leerlingen erg creatief: zo maakte de vormgever bijvoorbeeld een strip voor de visualisatie van de data en bevindingen. ‘Naast dat het heel belangrijk is dat we voor dit onderzoek ophalen wat kinderen belangrijk vinden om onze onderzoeksvragen te beantwoorden, ontdekken zij dus ook als burgeronderzoekers hoe het is om onderzoek te doen en door middel van gegevens vragen te beantwoorden’. Ontzettend mooie voorbeelden van citizen en team science dus!’, aldus Karlijn.
Vanwege de gekozen cookie-instellingen kunnen we deze video hier niet tonen.
Bekijk de video op de oorspronkelijke website of