Daniela Kraft benoemd tot hoogleraar Experimentele Natuurkunde
Daniela Kraft en haar onderzoek zijn een bekend begrip bij het Leids Instituut voor Onderzoek in de Natuurkunde (LION). Beide zijn beloond met prijzen, beurzen, subsidies en frequente media-aandacht. Per 1 juli is Kraft benoemd tot hoogleraar experimentele natuurkunde, in het bijzonder in zachte en biologische materie.
Voorbeelden van zachte materie zijn overal om ons heen: van vloeistoffen tot bacteriën en eiwitten. Kraft en haar team onderzoeken van zulke objecten de zelf-organisatie, een fenomeen waarbij chaotische systemen zichzelf spontaan ordenen. Dankzij dit proces kan water bevriezen tot ijs, kunnen bacteriën zich gezamenlijk verplaatsen en kunnen eiwitten zich ordenen tot functionele structuren.
Te complex voor een wiskundig model
Maar wat is waargenomen in de biologie, is vaak te complex om wiskundig te beschrijven. ‘Alle losse onderdelen en wisselwerkingen maken het moeilijk om te achterhalen welke processen belangrijk zijn voor zelf-organisatie,’ zegt Kraft. ‘Al die details zijn moeilijk te vangen in één wiskundig model.’
Fundamenteel natuurkundige principes blootleggen
Gelukkig is er een andere aanpak mogelijk. Door experimenten te doen met gesimplificeerde modelsystemen kan Kraft met haar team de fundamentele natuurkundige principes toch blootleggen. Hiervoor gebruikt Kraft zogenaamde colloïden, microscopisch kleine deeltjes waarvan de vorm en interacties nauwkeurig te controleren zijn. ‘Als je overbodige details weglaat, kun je veel leren over de drijvende krachten achter zelf-organisatie.’
Origineel en creatief
De benoeming ziet Kraft als een erkenning van haar werk en het onderzoek. Jan Aarts, wetenschappelijk directeur van het LION, prijst Kraft voor haar originaliteit, creativiteit en onafhankelijkheid. ‘Wij zijn ontzettend blij met deze welverdiende benoeming.’
Vrouwen in de wetenschap
Buiten haar onderzoek en onderwijs probeert Kraft de maatschappij bij de wetenschap te betrekken. Zo deelde het lab de wonderen van het micro-printen door ‘s werelds kleinste boot en kleinste Rembrandt te maken. Ook houdt ze zich bezig met het stimuleren van vrouwen in de wetenschap. Onder andere hiervoor ontving zij in 2019 de Athenaprijs.
Deze benoeming vormt dan ook een stap in de goede richting. ‘Ik hoop dat dit impact heeft op beeldvorming, dat men het normaal gaat vinden dat er vrouwen zijn in de wetenschap.’ Het belang van die beeldvorming heeft zij al van dichtbij ervaren op de basisschool van haar dochter. ‘Ik vertelde de kinderen over mijn beroep om te tonen dat meisjes ook wetenschappers kunnen zijn. Achteraf vroeg een jongen: “mogen mannen ook wetenschappers worden?” Beeldvorming is dus heel belangrijk!’
Daniela Kraft studeerde Natuurkunde in Würzburg, Duitsland, en aan de University of Texas in de Verenigde Staten. Voor haar promotieonderzoek in de fysische scheikunde aan de Universiteit Utrecht verdiepte ze zich in zachte en biologische systemen. Met een Rubicon-beurs van NWO werkte ze daarna als postdoc bij het Center for Soft Matter Research in New York. In 2013 keerde zij terug naar Nederland om in Leiden haar eigen onderzoeksgroep te starten in zachte en biologische materie.
Tekst: Serafine Beugelink