Webinar: 'Publiek Leiderschap binnen de context van Corona-crisis'
In het kader van het onderzoeksprogramma ‘Verder met publiek leiderschap’ organiseerde het Leiden Leadership Centre op 6 juli een webinar ‘Publiek leidershap binnen de context van Corona’. In de webinar kwamen circa 40 deelnemers vanuit verschillende partnerorganisaties bijeen om hun ervaringen en inzichten uit te wisselen over publiek leidershap binnen de context van Corona. Lees hieronder het verslag van de webinar.
Cruciale rol van publiek leiderschap
De webinar startte met een korte introductie van Prof. Dr. Sandra Groeneveld waarin ze toelichtte waarom het programma Verder met publiek leiderschap juist in de huidige tijd zo relevant is. Het doel van de webinar is om het netwerk van verschillende organisaties samen te brengen, om zo van elkaars ervaringen en inzichten te kunnen leren.
Leiderschapsvraagstukken en eerste lessen
Na de introductie gaven vertegenwoordigers van LLC-partnerorganisaties (het Ministerie van Veiligheid en Justitie, de Algemene Bestuursdienst, de Gemeente Den Haag, de Politie en de Sociale Verzekeringsbank) korte presentaties waarin ze ingingen op leiderschapsuitdagingen en vraagstukken waar zij in deze tijd mee te maken hebben. In de daaropvolgende interactieve sessies werden persoonlijke ervaringen gedeeld. Hoewel de deelnemers aangaven nog steeds met de gevolgen van de Corona-crisis te maken hebben, konden de eerste lessen al getrokken en gedeeld worden.
Hoe kun je door leiderschap de organisatiedoelen bereiken en maatschappelijke meerwaarde leveren in deze lastige omstandigheden?
De Corona-crisis zorgt ervoor dat doelen kunnen veranderen. Bij sommige organisaties zijn de doelen heel helder en is de organisatie gewend aan crisismanagement, terwijl dit voor andere organisaties lastiger is. In tijden van crisis is het goed om de vraag te stellen: Wat doe je wel en wat doe je niet? Hierbij is het belangrijk om na te gaan of doelen realistisch en haalbaar zijn. De crisis kan in sommige gevallen ook juist een accelerator zijn voor verandering.
Hoe kun je vanuit leiderschap aan lange-termijn doelen werken nu er op korte-termijn ook veel verandering plaatsvindt en gevraagd wordt?
Kwalitatieve lange-termijn doelen kunnen onder druk komen van korte-termijn incidentenmanagement. Dat kun je voorkomen door expliciet te communiceren over de kwalitatieve lange-termijn doelen van de organisatie. Ook is het belangrijk om mensen vrij te maken om aan de lange-termijn doelen te werken.
Hoe ga je vanuit een leidinggevende rol om met de risico-regelreflex (het vasthouden aan en initiëren van aanvullende wetgeving als reactie op een crisis) bij politici en ambtenaren?
Medewerkers kunnen op twee manieren met crises als deze omgaan; enerzijds gebruiken zij regels als een ‘houvast’ en een ’structuur’ in onzekere tijden, anderzijds zijn er medewerkers die in een crisis juist mogelijkheden proberen te zien om meer tegemoet te komen aan wat de burger/cliënt nodig heeft. Een crisis zet men aan het denken over de vraag: ‘Hoe kan ik de burger/de cliënt binnen deze omstandigheden zo goed mogelijk helpen?’ Dit betekent in sommige gevallen dat je je werkzaamheden op een andere manier moet inrichten. Sommige medewerkers brengen in die nieuwe inrichting zelf structuur aan (zelf-leiderschap), terwijl anderen het juist prettig vinden als leidinggevenden hierin meedenken en handvatten bieden.
Hoe zorg je er met leiderschap voor dat stakeholders zich betrokken en gehoord voelen, ook met het oog op diversiteit en inclusie?
Deelnemers gaven aan dat het belangrijk is om aandacht te hebben voor hoe het met iedereen gaat, voor sommige medewerkers is dat zelfs bijzonder belangrijk. Tegelijkertijd leert de ervaring ook dat teams graag weer met elkaar aan de slag willen gaan en over de inhoud willen spreken.
In de webinar kwam daarnaast naar voren dat het belangrijk is om bereikbaar te zijn voor externe stakeholders, ook - juist - in crisistijd. Het contact met externe partners gaat echter meer over de effecten van corona dan over de inhoud, waardoor de frequentie vermindert en de relatie haar breedte verliest. Wanneer de kwaliteit van netwerken afneemt, heeft dit negatieve gevolgen voor de effectiviteit.
Hoe kun je vanuit leiderschap aan lange-termijn doelen werken nu er op korte-termijn ook veel verandering plaatsvindt en gevraagd wordt?
Tijdens de het bespreken van bovenstaande vraag kwam naar voren dat het van belang is om expliciet te communiceren over de doelen van de organisatie. Ook is het belangrijk om mensen vrij te maken om in denktanks aan de lange-termijn doelen te werken. Leiderschap betekent hierin “naar voren stappen in het onbekende”: Effectieve leiders onderscheiden zich doordat ze er staan en hun collega’s helpen hun werk te laten doen. Zowel sturen als faciliteren is in de huidige tijd meer nodig.
Welke leiderschapslessen kunnen getrokken worden? Wat willen we behouden uit de crisistijd, waar willen we graag weer naar terug en welke veranderingen willen we doorvoeren?
Leiderschap in de huidige tijd betekent “naar voren stappen in het onbekende”: Effectieve leiders onderscheiden zich doordat ze er staan en hun collega’s helpen hun werk te laten doen. Zowel sturen als faciliteren is in de huidige tijd meer nodig. In het doorvoeren van veranderingen gaat het voor leidinggevenden om lef en durf: durven om jouw mensen te vertrouwen en de ruimte te geven om werk op hun manier in te vullen. Maar ook: durven om over de grenzen van je afdeling heen te kijken en soms te zeggen: “We kunnen wel iemand missen, zodat waar de nood het hoogst is, ook de meeste hulp komt.”
Deelnemers gaven verder aan dat het kantoor de plek voor ontmoeting moet zijn, waar je niet alleen je directe collega's maar ook breder collega's kan treffen. Dat vraagt een andere vorm van organiseren van het werk (wat doe je waar?) en ook een ander type kantoren. Zo zou het bijvoorbeeld kunnen betekenen dat het schrijven van beleidsstukken thuis gebeurt en het brainstormen op kantoor.
Publiek leiderschap in tijden van Corona – naar voren stappen in het onbekende
Samenwerking met partnerorganisaties
We danken de sprekers: Bart-Jan ter Heerdt (Ministerie van Justitie en Veiligheid), Marjolein Voslamber (Algemene Bestuursdienst), Alex Corra (Sociale Verzekeringsbank), Rudmer de Vries (Gemeente Den Haag) en Peter van der Noort (Politie) voor hun inspirerende bijdragen en alle deelnemers voor hun openhartigheid en reflecties. We kijken uit naar verdere samenwerking en wensen iedereen een fijne zomer!