Comenius Senior Fellow voor onderwijsvernieuwer Suzanne Mol
Minister van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap Ingrid van Engelshoven heeft de aanvraag 'Effectief onderwijs voor alle studenten' van Suzanne Mol gehonoreerd met een Comenius Senior Fellow. Het innovatieve project is breed toepasbaar en het effect zal naar verwachting groot zijn.
Wat heeft Suzanne Mol bewogen om een aanvraag in te dienen voor een Senior Comenius Fellowship?
"Vorig jaar werd bekend dat inclusief onderwijs één van de kernthema’s van de Comenius beurzen werd. Toen wist ik meteen: hier moet ik een subsidie-aanvraag bij indienen. Samen met mijn collega’s Christine Espin en Rianne Feijt had ik al ervaring opgedaan met onderwijsonderzoek binnen dit thema, dat ik trouwens liever 'toegankelijk onderwijs' noem.
In het promotie-onderzoek van Rianne richten we ons vooral op studenten met een functiebeperking, zoals dyslexie, ADHD en autisme. Het is verbazingwekkend hoe weinig er bekend is over wat effectieve onderwijsaanpassingen zijn voor deze groep of voor de andere groepen studenten die meer risico lopen op studievertraging, zoals eerstegeneratie studenten en studenten met een niet-westerse achtergrond. Op dit moment worden vooral voorzieningen geboden als extra tijd bij tentamens. Maar het zou toch veel efficiënter en passender zijn als we in een college of cursus al effectieve aanpassingen kunnen bieden? De verwachting is dat álle studenten profiteren van deze aanpassingen, ook als er geen sprake is van bijvoorbeeld een functiebeperking.
Ik ben heel blij dat de beoordelingscommissie positief was over mijn beursaanvraag en de innovativiteit van het onderzoek, waardoor we nu de effectiviteit van toegankelijk onderwijs in de faculteit kunnen gaan onderzoeken."
"Zelfs onderwijs van hoge kwaliteit kan worden aangepast, zodat het toegankelijk(er) wordt.", aldus Suzanne Mol
Waarom is toegankelijk onderwijs belangrijk?
"Sinds ik universitair docent ben in Leiden, ben ik me steeds bewuster met de toegankelijkheid van ons onderwijs gaan bezighouden. Samen met Christine Espin en andere collega’s verzorg ik onderwijs in de masterspecialisatie Kinderen met Leer- en Gedragsproblemen in het Onderwijs aan, bij Pedagogische Wetenschappen. We leren studenten hoe ze kunnen uitzoeken en onderzoeken 'wat werkt' voor leerlingen met leer- en/of gedragsproblemen in het primair en secundair onderwijs. Het doel hiervan is dat deze leerlingen zo goed mogelijk kunnen presteren en functioneren in de klas. Met deze specialisatie leiden we dus orthopedagogen op om passend onderwijs te bieden.
Wat passend of toegankelijk onderwijs is voor de diverse groep studenten aan onze universiteiten is nog nauwelijks bekend. Ik vind dat daar verandering in moet komen."
Is toegankelijk onderwijs niet gewoon hetzelfde als goed onderwijs geven?
"Niet helemaal. Toegankelijk onderwijs begint met het geven van goed onderwijs. Zelfs onderwijs van hoge kwaliteit kan nog worden aangepast, zodat het toegankelijk(er) wordt.
Bij toegankelijk onderwijs gaat het wat mij betreft ook om de bereidheid van docenten om álle studenten de kans te bieden om hun potentieel te benutten. We moeten ons onderwijs daarvoor als instrument inzetten. Daarmee wil ik dus niet zeggen dat we iedereen hoge cijfers moeten gaan geven. Ik vind wel dat we de verantwoordelijkheid van slagen of falen momenteel teveel bij individuele studenten leggen. Terwijl uit onderzoek blijkt dat de kwaliteit van de leeromgeving - de 'context', mede bepaalt hoe studenten presteren en functioneren. Ik vind het daarom belangrijk om problemen die studenten ervaren met bijvoorbeeld leren in die context te plaatsen. Als docenten kunnen we daar meer verantwoordelijkheid in nemen door kritisch naar onze eigen onderwijskwaliteit te kijken. Het is namelijk in eerste instantie aan de docenten om de leeromgeving toegankelijk te maken. Álle studenten zijn volwaardige deelnemers in onze opleidingen en we moeten studenten gelijke kansen proberen te bieden, ongeacht hun achtergrond of functiebeperking."
Is het ingewikkeld om toegankelijk onderwijs te bieden?
"Het vraagt vooral een andere manier van kijken naar je eigen onderwijs. Zonder dat ik me er bewust van was, bleek ik enkele technieken te gebruiken in mijn colleges, die aansluiten bij de leer- en ondersteuningsbehoeften van studenten met bijvoorbeeld functiebeperkingen. Ik verwacht dat er genoeg docenten zijn binnen mijn faculteit - en daarbuiten - die dit ook al doen.
Het gaat mij er vooral om dat docenten zich realiseren wat ze al goed doen én wat ze kunnen veranderen om hun onderwijs toegankelijker te maken. Dat inclusief onderwijs geen ideologie is, maar ook hun praktijk kan zijn. Dat ze er aan bijdragen door 'in het klein' te beginnen met het aanpassen van collegeslides. Het hoeft niet ingewikkeld te zijn en het hoeft ook niet veel tijd te kosten. Docenten moeten vooral weten waar ze op moeten letten. Onderdeel van het onderzoek is om docenten hierin te professionaliseren."
Wat ga je de komende twee collegejaren doen met de Senior Comenius Fellowship?
"Samen met het projectteam, bestaande uit docenten van alle opleidingen in FSW, de POPcorner en een aantal studenten, hebben we als doel om wetenschappelijke kennis en praktijkervaringen rond toegankelijk onderwijs te verwerken in een kennismodule voor docenten. Daarmee stellen we collega-docenten in staat om stapsgewijs en concreet aan de slag te gaan met het toegankelijk(er) maken van hun eigen cursus. Hoe kunnen ze hun college bijvoorbeeld zo structureren dat ze de aandacht van álle studenten vasthouden?
Ook gaan we een studenten evaluatie-instrument ontwikkelen. Het doel hiervan is dat studenten directer betrokken kunnen zijn bij hun eigen onderwijs dan nu vaak het geval is. Daarmee krijgen zowel studenten als docenten meer zicht en grip op de toegankelijkheid van hun onderwijs. Na afloop van dit project gaan we deze producten beschikbaar stellen voor andere faculteiten en hogere onderwijsinstellingen.
Daarnaast word ik lid van het Comenius Netwerk. Daar kijk ik ook naar uit. Binnen de Leiden Teachers’ Academy, waar ik van 2017 tot 2022 fellow ben, zie ik hoe waardevol en leerzaam het is om met andere docenten bezig te zijn om anderen, binnen en buiten mijn eigen opleiding en faculteit, te enthousiasmeren over wat er mogelijk is binnen hun onderwijs.
Ik hoop dat ik met deze fellowship kan laten zien dat het belangrijk én mogelijk is om onderzoek te doen naar de impact van onderwijsvernieuwingen op de diverse groep studenten voor wie deze is bedoeld."