Dertig jaar VN Kinderrechtenverdrag vieren op het (Y)our Rights Festival
Deze maand is het dertig jaar geleden dat het VN Verdrag voor de Rechten van het Kind werd opgesteld. UNICEF viert dit op 20 november in Leiden met het (Y)our Rights Festival, in samenwerking met de Universiteit Leiden en de gemeente. Kinderen, jongeren en volwassenen gaan in gesprek: hoe gaat het met de rechten van kinderen in Nederland? Vier sprekers blikken alvast vooruit.
Van scheiding tot uithuisplaatsing: kinderrechten in de rechtspraak
Onderzoeker Apollonia Bolscher en hoogleraar Jeugdrecht Mariëlle Bruning geven op het (Y)our Rights Festival de workshop ‘Luistert de rechter naar kinderen?’ Ze lichten vast een tipje van de sluier op.
‘We gaan het vooral hebben over de vraag hoe de rechter minderjarigen bij zijn beslissingen betrekt, bijvoorbeeld bij scheidingen. Sommigen vinden dat je kinderen buiten ingewikkelde scheidingen en de juridische procedures van hun ouders moet houden. Anderen zeggen dat je ze juist moet betrekken, omdat een scheiding hen ook rechtstreeks raakt. Op dit moment worden alleen kinderen vanaf twaalf jaar en ouder standaard door de rechter uitgenodigd om hun mening te geven. Het recht van ieder kind om zijn of haar stem te laten horen is vastgelegd in artikel 12 van het VN Kinderrechtenverdrag – is die ondergrens van twaalf jaar dan wel gerechtvaardigd?
‘De ondertekening van het VN Kinderrechtenverdrag heeft veel opgeleverd in de afgelopen dertig jaar. In Nederland is er bijvoorbeeld een kinderombudsman gekomen, maar ook een verbod op geweld in de opvoeding. Ook is er bijvoorbeeld veel meer aandacht voor de positie van kinderen in juridische procedures, in de rechtspraak worden de kinderrechten uit dit verdrag steeds vaker aangehaald. Dat is belangrijk omdat kinderen hiermee ook daadwerkelijk hun rechten kunnen afdwingen.’
"Moet je kinderen betrekken in een de juridische procedure van een scheiding? Het is vaak ingewikkeld, maar het raakt hen wel rechtstreeks."
Kennis naar de stad brengen
Lara Ummels is als kennismakelaar van Leiden betrokken bij de organisatie van het (Y)our Rights Festival in Leiden.
‘In Leiden is op het gebied van kinderrechten en jeugd ongelofelijk veel kennis aanwezig, allereerst natuurlijk bij de rechtenfaculteit, maar ook bij de gemeente en bij allerlei organisaties zoals bijvoorbeeld in het Kinderrechtenhuis, het oude weeshuis aan de Hooglandse Kerkgracht. Dat biedt prachtige kansen om wetenschap en praktijk verder te verbinden, van elkaar te leren en zo te versterken. Dit is de kracht van Leiden Kennisstad, waarin universiteit, gemeente, LUMC en de hogeschool nauw samenwerken.’
‘Het mooie aan het (Y)our Rights Festival is dat we stilstaan bij de rechten van kinderen mét kinderen samen. Het programma is heel divers, van een vocal workshop door Trijntje Oosterhuis tot een debat met Kamerleden. En bij alles worden kinderen en jongeren nadrukkelijk gevraagd mee te praten en te denken.’
"Op het (Y)our Rights Festival staan we stil bij de rechten van kinderen mét kinderen samen."
Het recht om rebels te zijn?
Ilse van de Groep is promovendus bij de afdeling Ontwikkelings- en Onderwijspsychologie en verbonden aan de afdeling Kinder- en Jeugdpsychiatrie van het Amsterdam UMC. Samen met alumna Neeltje Blankenstein (Kinder- en Jeugdpsychiatrie, Amsterdam UMC) geeft ze op het (Y)our Rights Festival een workshop over rebels gedrag van kinderen en jongeren.
‘Kinderen hebben ontzettend veel potentieel, maar zijn tegelijkertijd heel kwetsbaar. Het VN Kinderrechtenverdrag geeft kinderen wereldwijd de kans om veilig op te groeien en hun potentieel te bereiken. Kinderen hebben meer kansen gekregen om naar school te gaan, minder kans op bepaalde ziektes en ze hebben zelf meer in te brengen over hun rechten. Het is mooi om te zien dat kinderrechten nu veel hoger op de agenda staan dan vroeger. Voor de toekomst hoop ik dat nog meer aandacht zal uitgaan naar het adequaat bieden van specialistische jeugdzorg. Na de decentralisatie kwam het regelmatig voor dat kinderen niet op tijd hulp kregen. Gelukkig heeft het kabinet onlangs aangekondigd dat het gaat ingrijpen, dus hopelijk zien we snel positieve veranderingen.’
‘Mijn workshop “Rebel!” op het (Y)our Rights Festival gaat over rebels gedrag tijdens de tienerjaren. Denk bijvoorbeeld aan het recente klimaatspijbelen, maar ook aan ernstige jeugddelinquentie. We gaan het hebben over wat rebels gedrag precies is, hoe en waarom het zich ontwikkelt en waarom dat belangrijk is. Voor de vorming van hun eigen identiteit en de weg naar de volwassenheid is het belangrijk dat kinderen en jongeren soms rebels zijn. In de workshop zullen we ook onderzoeken of er een grens zit aan welk rebels gedrag we nog acceptabel vinden. Voor mij zit die bijvoorbeeld bij ernstige delicten naar anderen toe.’
"Leiden is een van de weinige gemeente met een speelnorm in hun beleid. Rechtstreeks afgeleid van artikel 31 van het VN Kinderrechtenverdrag: het recht op vrije tijd, recreatie en spelen."
Iedereen telt mee
Jeroen Straathof is programmamanager Jeugd bij de Gemeente Leiden. Hij legt uit hoe de rechten van kinderen verweven zijn in het beleid van de gemeente.
‘De Gemeente Leiden vindt het belangrijk om op 20 november stil te staan bij de rechten die kinderen hebben. De basis voor ons beleid kun je vatten in de kernwoorden “inclusie, verbinden en iedereen telt mee”, en een belangrijk onderdeel daarvan is jeugdparticipatie. Als gemeente werken we samen met partners uit de stad aan de toekomst van onze jeugd, onder andere op het gebied van armoedebeleid, onderwijsbeleid, gelijke kansen, veilige omgeving, sportmogelijkheden en gezondheid. Hier werken we dus – impliciet – aan de rechten van kinderen. Een voorbeeld is dat wij een van de weinig steden in Nederland zijn die een speelnorm heeft opgenomen in het beleidskader Spelen en Bewegen, wat rechtstreeks verband houdt met artikel 31 van het Kinderrechtenverdrag: het recht op vrije tijd, recreatie en spelen.’
‘We zijn als kennisstad verheugd dat de Universiteit Leiden de UNICEF leerstoel Kinderrechten heeft: dit onderschrijft het belang van de rechten van kinderen. We ondersteunen dan ook de samenwerking die de Universiteit Leiden heeft met UNICEF om het VN Kinderrechtenverdrag te vieren met het (Y)our Rights Festival. Zo laten we samen met alle partners in de stad laten zien dat de rechten van kinderen belangrijk zijn. Het is aan ons als gemeente én alle partners in de stad, om ook de komende 30 jaar bij ieder (nieuw) initiatief of nieuw beleid de verbinding te leggen met de verschillende rechten van kinderen uit het VN Kinderrechtenverdrag.’