Leerlingen Gymnasium Haganum winnen Max Havelaar Toesprakentoernooi

11 november 2019

Een beter milieu en een betere maatschappij beginnen in de schoolkantine. Met die boodschap wonnen Guy Kortes en Bilal El Allouchi van het Gymnasium Haganum uit Den Haag de negende editie van het Max Havelaar Toesprakentoernooi, gehouden op 9 november in Leiden.

Speechen over de schoolkantine

De jury prees de dosering in de speech van Guy en Bilal: argumenten, emoties, publieksinteractie, het zat er allemaal in. De publieksprijs werd gewonnen door Ghorzang Rahimi en Jan Smulders van het Stedelijk Gymnasium Leiden. Op het toernooi waren in totaal 100 leerlingen en 50 leraren van 50 scholen uit het hele land aanwezig. De opdracht: Houd voor medeleerlingen en de schoolleiding een gloedvol betoog voor een duurzamere schoolkantine. ’s Ochtends volgden de leerlingen colleges en workshops op het gebied van de welsprekendheid, ’s middags brachten ze het geleerde in de praktijk in de toesprakenwedstrijd.

Zo win je het toernooi

Maar hoe win je het toernooi? “Niet te veel stressen,” begint Bilal, bijna nonchalant. Maar later blijkt dat vooral veel oefenen van belang is. Al in de brugklas zette hij samen met medeleerlingen een debatclub op. Nu, in vwo-4, debatteren Guy en Bilal wekelijks. Het leuke van het Max Havelaar Toesprakentoernooi is dat het puur draait om speechen, vindt Guy. En dat gaat ze dus goed af. “Ze kunnen goed improviseren,” zegt hun docent Fleur Vermeij. “Ik had eigenlijk verwacht dat een ander team zou winnen.” Maar de twee piekten op het juiste moment: “De échte speech was de beste versie.”

Ghorzang Rahimi en Jan Smulders, winnaars Publieksprijs 2019

Spreken als Havelaar

Een spoedcursus retorica wordt verzorgd door professor Jaap de Jong, oprichter van het toernooi. Je kunt leren van sprekers als Willem-Alexander en Greta Thunberg, hield hij zijn publiek voor, “en zeker ook van Multatuli’s Max Havelaar die de mooiste toespraak in de Nederlandse taal heeft gehouden”. Maar zorg voor een goede inhoud en blijf dicht bij jezelf, want Multatuli gruwt van de “mondknapheid van babbelaars”. “Een supercollege!”, aldus veel leerlingen.

Daarna stoomden tien workshops de aspirant-sprekers verder klaar. Ze leerden over de welsprekendheid van Jesse Klaver, shinen met stijlfiguren, slimme structuren en argumenten, het bedwingen van je zenuwen. Dat alles bleek zeker besteed aan de veertien finalisten.

Lex Boon: ‘Durf aan alles te twijfelen’

Aan Lex Boon, schrijver van het boek Ananas (2019), dit jaar de eer om de entr’acte te verzorgen zodat het gros van de leerlingen na een dag hard werken even bij kan komen terwijl de finalisten zich voorbereiden voor de retorische eindstrijd. “Durf aan alles te twijfelen, blijf nieuwsgierig en ga op avontuur”, adviseert Boon de jongeren. Want al voelt de schrijver zichzelf geen Max Havelaar door voor een eerlijk verhaal en eerlijke prijs voor de ananas te strijden, wel weet hij als geen ander hoe belangrijk het is om het woord als instrument in te zetten voor de goede zaak. “Ik weet niet of ik me schuldig moet voelen wanneer ik een ananas koop, maar ik ben me wel gaan realiseren hoe totaal oneerlijk de wereld verdeeld is en dat ik ontzettend mazzel heb dat fruit dat aan de andere kant van de wereld groeit, hier gewoon in de supermarkt ligt. En dat daar bovendien heel veel mensen voor moeten werken voor heel weinig geld. Ik kan me er wel schuldig over voelen dat ik daar lang het besef niet van heb gehad.”

Schrijver en journalist Lex Boon mét ananas

Het Max Havelaar Toesprakentoernooi

Tijdens het Max Havelaar Toesprakentoernooi bezoeken zo'n vijftig docenten Nederlands, elk vergezeld door twee leerlingen uit de bovenbouw van het vwo, Universiteit Leiden om over retoricaonderwijs te leren én zich te laten inspireren.

Uit een uitgebreid programma kiezen de deelnemers drie verschillende workshops die elk een ander aspect van het speechen belichten, zoals het juiste stemgebruik, argumentatie en het schrijven van een goede opening of afsluiting.

Ook voor de begeleidende docenten is het een boeiend toernooi. Ontmoetingen met collega’s en vakgenoten in combinatie met het volgen van workshops van universitaire docenten en speech- en communicatieprofessionals vormen een inspiratiebron voor lessen spreekvaardigheid.