Universiteit Leiden doet mee in vijf Zwaartekrachtprojecten
De Universiteit Leiden werkt mee in vijf nieuwe Zwaartekrachtprojecten van NWO. Twee betreffen mentale stoornissen. De andere willen een een wetenschappelijke sprong maken op het gebied van gezond leven, de combinatie van menselijke en kunstmatige intelligentie en de bijzondere relatie tussen planten en microben.
Zwaartekrachtsubsidies zijn bedoeld om een multidisciplinair, maatschappelijk relevant wetenschapsgebied naar de wereldtop te brengen. Ze worden toegekend aan consortia van universiteiten en bedragen enkele tientallen miljoenen euro's.
De projecten met betrokkenheid van de Universiteit Leiden
Brainscapes: A Roadmap from Neurogenetics to Neurobiology
- Vanuit de Universiteit Leiden is betrokken: prof. dr. Boudewijn Lelieveldt (LUMC), hoogleraar Biomedical Imaging en hoofd van het laboratorium voor Klinische en Experimentele beeldverwerking (afdeling Radiologie)
- Andere betrokken universiteiten: Vrije Universiteit (hoofdaanvragen/penvoerder) en Universiteit Utrecht
- Toekenning: 19,6 miljoen euro
Recente studies hebben een ongekend inzicht gegeven in de genen die betrokken zijn bij hersenaandoeningen. De volgende stap is om deze kennis te gebruiken om meer te weten te komen over het mechanisme van deze aandoeningen. In Brainscapes worden nieuwe analytische en experimentele tools ontwikkeld om de gevolgen van risicogenen op de functie van specifieke cellen, hun circuits en functionele output te bestuderen. Het doel is om inzicht te krijgen in de moleculaire en cellulaire basis van complexe hersenaandoeningen, om op basis daarvan nieuwe behandelingen te ontwikkelen.
Exposome-NL
- Vanuit de Universiteit Leiden is betrokken: prof. dr. Thomas Hankemeier (LACDR), hoogleraar Analytical biosciences
- Andere betrokken universiteiten: Vrije Universiteit (hoofdaanvragen/penvoerder), Universiteit Utrecht en Rijksuniversiteit Groningen
- Toekenning: 17,4 miljoen euro
Waar je woont en werkt, wat je eet en drinkt, hoe vaak je beweegt, en andere keuzes die je in je (dagelijkse) leven maakt, zijn van invloed op gezondheid. De combinatie van deze factoren wordt het exposoom genoemd. De consensus is dat meer inzicht in het exposoom zal helpen bij het verklaren van de huidige ziektelast. In het Exposome-NL project passen we innovatieve technieken toe om het exposoom te meten en verbanden te vinden tussen het exposoom en gezondheid.
New Science of Mental Disorders
- Vanuit de Universiteit Leiden zijn betrokken: prof. dr. Bernet Elzinga, hoogleraar Stressgerelateerde psychopathologie en prof.dr. Andrea Evers, hoogleraar Gezondheidspsychologie
- Andere betrokken universiteiten: Universiteit Maastricht (hoofdaanvragen/penvoerder) en de Universiteit van Amsterdam
- Toekenning: 19,3 miljoen euro
Wereldwijd lijdt één op de vier volwassenen en één op de tien kinderen op enig moment aan een psychische aandoening. Geestesziekten veroorzaken veel leed en de beste behandelingen werken slechts voor ongeveer 40% van de patiënten. Geestesziekten zijn waarschijnlijk een weerspiegeling van dynamische en complexe netwerken van op elkaar inwerkende symptomen. Dit project omvat de bestudering van deze complexe dynamiek en de processen die sturend zijn in de verbinding tussen symptomen en het effect bepalen van netwerkgebaseerde interventies op maat bij de individuele patiënt.
Harnessing the second genome of plants. Microbial imprinting for crop resilience (MiCRop)
- Vanuit de Universiteit Leiden is betrokken: prof. dr. Jos Raaijmakers (Instituut Biologie), tevens hoofd van het Microbial Ecology Department bij NIOO/KNAW
- Andere betrokken universiteiten: Universiteit van Amsterdam (hoofdaanvragen/penvoerder), Universiteit Wageningen, Universiteit Utrecht en de Vrije Universiteit
- Toekenning: 20,3 miljoen euro
Planten rekruteren en voeden miljarden microben op hun wortels. In ruil daarvoor ondersteunt het wortelmicrobioom de plant door de opname van voedingsstoffen te verbeteren, de tolerantie voor omgevingsstress te verhogen of bescherming te bieden tegen plagen en ziekten. In MiCRop wordt uitgezocht hoe planten onder stress deze gunstige wortelmicroben kunnen rekruteren. Hierbij wordt gebruik gemaakt van nog onbekende planten- en microbiële eigenschappen die deze interactie vergemakkelijken, en hun potentieel voor de ontwikkeling van een volgende generatie stressbestendige gewassen die minder meststoffen en pesticiden nodig hebben.
Hybrid Intelligence (HI): augmenting human intellect
- Van de Universiteit Leiden is betrokken: prof. dr. Catholijn Jonker (TU Delft en LIACS), hoogleraar Inzichtelijke kunstmatige intelligentie
- Andere betrokken universiteiten: Vrije Universiteit (hoofdaanvragen/penvoerder), Universiteit van Amsterdam, Technische Universiteit Delft en Rijksuniversiteit Groningen
- Toekenning: 19,- miljoen euro
Hybride Intelligentie (HI) combineert menselijke en kunstmatige intelligentie. De helft van de Nederlandse universiteiten ontwikkelt theorieën en methoden voor intelligente systemen die samenwerken met mensen, zich aanpassen aan dynamische omstandigheden en hun handelen kunnen verklaren. Ethische en juridische waarden als transparantie, verantwoording en vertrouwen, worden bij het ontwerp van dergelijke HI-systemen in acht genomen. Het project laat zien hoe HI-systemen kunnen worden toegepast in de gezondheidszorg, het onderwijs en de wetenschap. De bedoeling is de potentie van kunstmatige intelligentie te tonen als versterking van de menselijke intelligentie, in plaats van als vervanging ervan.