Judith Naeff doet met Venibeurs onderzoek naar Arabische idealen en teleurstellingen
Universitair docent culturen van het Midden-Oosten Judith Naeff, verbonden aan de faculteit Geesteswetenschappen, ontvangt een Veni-subsidie van 250.000 euro. Daarmee kan ze onderzoek verrichten naar Arabische documentaire en fictie.
‘Boeken zijn de plaats waar ideeën worden gevormd’
‘Toen er in het afgelopen decennium protesten uitbraken in de Arabische wereld, kwam dat voor veel waarnemers als een verrassing. De roep om sociale en politieke rechtvaardigheid was immers sinds het einde van de roerige jaren zeventig volstrekt marginaal geweest in het politieke en publieke debat’, zegt Naeff. ‘Als we echter kijken naar het culturele veld zien we veel meer continuïteit van veelal links gestoeld gedachtegoed. Als we daar meer aandacht voor hadden gehad, waren de revoluties voor ons gevoel misschien minder uit de lucht komen vallen. Boeken en films die op het eerste gezicht misschien marginaal lijken ten opzichte van de politieke geschiedenis, vormen de plaats waar ideeën worden gevormd, getoetst, gekoesterd en verworpen, ook – en misschien vooral – wanneer daar binnen de politiek weinig ruimte voor is. Zelfs heel persoonlijke egodocumenten over wanhoop en depressie worden door een nieuwe generatie gelezen als belangrijke tijdsdocumenten die het heden iets te vertellen hebben.’
Herinneringen aan de jaren ’70
Met het project Remembering Dissent and Disillusion in the Arab World zal Judith Naeff onderzoek doen naar hoe een jonge generatie in de Arabische wereld zich verhoudt tot studentenbewegingen, arbeidersstakingen en communistische partijen van voor hun geboorte. ‘In film, documentaire en literatuur graven jongvolwassenen deze revolutionaire geschiedenis van de regio op’, legt de universitair docent culturen van het Midden-Oosten uit. ‘Daarbij is het doel niet de geschiedenis zo nauwkeurig mogelijk na te vertellen, maar eerder het aangaan van een gesprek met zowel de hoop en idealen, als de teleurstelling en de nederlagen van toen.’
Wat is er voorgoed passé en wat kan er nog gered worden? Kun je een geschiedenis van revolutie koesteren als je al weet hoe slecht het afliep? Maar ook: dacht je nu echt dat je het kapitalisme omver kon werpen met je Kalasjnikov? Naeff: ‘In mijn onderzoek analyseer ik de dialoog tussen het relatief uitzichtloze heden enerzijds en momenten van oproer uit het verleden anderzijds in experimentele documentaires, film en literatuur. Daarbij spreek ik ook met de makers, soms samen met hun ouders wanneer die een belangrijk ijkpunt vormen in het betreffende werk.’
Evenementen om het Midden-Oosten en Nederland samen te brengen
Hoewel het project zich richt op de Arabische wereld en in het bijzonder op Libanon, Egypte en op meer transnationale bewegingen, staat de heroverweging van linkse ideologie in de regio niet op zichzelf. Jonge activisten over de hele wereld gaan de straten op om te strijden voor sociale rechtvaardigheid, maar de meesten weigeren zich te affiliëren met linkse partijpolitiek en ideologie. Nederland vormt daarop geen uitzondering. ‘Als onderdeel van het project zal ik een reeks evenementen in Nederland organiseren. Die zijn erop gericht de conversaties tussen twee generaties kunstenaars, activisten en intellectuelen uit het Midden-Oosten en uit Nederland samen te brengen’, aldus Naeff.
NWO Veni
In totaal hebben 25 jonge Leidse onderzoekers een Veni-beurs ontvangen. NWO verstrekt jaarlijks de Veni-subsidies aan jonge, vaak recent gepromoveerde onderzoekers. Zij krijgen maximaal 250.000 euro voor nieuwsgierigheidgedreven onderzoek. De Veni maakt, samen met Vidi en Vici, onderdeel uit van de Vernieuwingsimpuls van NWO.