Een inspirerende studiedag over de toekomst van de gesloten jeugdhulp
Op 27 mei jl. vond de studiedag ‘Gesloten Jeugdhulp: Toekomstbestendig?’ plaats. Deze studiedag, georganiseerd door de afdeling Jeugdrecht van de Universiteit Leiden, stond in het teken van het signaleren van de problemen binnen de gesloten jeugdhulp, het voeden van de discussie en het bieden van oplossingen.
Onder voorzitterschap van prof. mr. drs. Mariëlle Bruning deelden verschillende sprekers hun visie op de gesloten jeugdhulp en was er volop gelegenheid om met elkaar in gesprek te gaan.
Mr. dr. Maria de Jong - de Kruijf, presenteerde bevindingen uit haar proefschrift ‘De legitimiteit van het gedwongen behandelen van minderjarigen in de domeinen van het jeugdstrafrecht, de jeugdzorg en de (forensische) kinder- en jeugdpsychiatrie’. Zij benadrukte het belang van een goede bejegening en het betrekken van jongeren. De gesloten jeugdhulp staat onder druk, omdat het nogal eens ontbreekt aan passende zorg en alternatieven. Om die reden deed zij meerdere aanbevelingen die deze problemen proberen te ondervangen, zoals het vernieuwen en verdiepen van het juridische toetsingskader, teneinde de noodzaak en de doelmatigheid van de gesloten plaatsing te kunnen toetsen.
In reactie en in aanvulling op deze bevindingen nam mr. dr. Peer van der Helm het woord. De kern van zijn verhaal was dat het leef-, werk- en leerklimaat in de gesloten jeugdhulp te wensen overlaat. Ook hij benadrukte het belang van het betrekken van jongeren in de besluitvorming over de gesloten plaatsing. Op deze manier kan worden gezocht naar een behandeling die het beste aansluit op de problematiek van de jeugdige. Bovendien moet volgens hem binnen de instellingen meer worden ingezet op effectiviteit.
Het tweede proefschrift over de gesloten jeugdhulp uit 2019, ‘Under pressure. Repression in Residential Youth Care’, werd gepresenteerd door dr. Sophie de Valk. Zij meent dat de transformatie in de jeugdzorg veranderingen en onzekerheden teweeg heeft gebracht, die onbedoeld de kans op repressie in de gesloten jeugdhulp hebben vergoot. De regels en de structuur binnen gesloten instellingen zijn noodzakelijk, maar de wijze waarop deze worden gehandhaafd, kunnen de vrijheid en autonomie van de jeugdige op onwettige of willekeurige wijze beperken, wat als repressief kan worden ervaren. De noodzaak blijft volgens haar bestaan om het klimaat in de gesloten jeugdhulp te onderzoeken en repressie te doen verminderen.
Het tweede dagdeel begon met dr. Lieke van Domburgh die sprak over behandeling in de gesloten jeugdzorg, waarbij geprobeerd wordt zoveel mogelijk maatwerk te leveren door op zoek te gaan naar een maatregel die het beste bij de jeugdige en het gezin past. Vervolgens bespraken mr. drs. Marije Jeltes en mr. Ellen van Kalveen het perspectief van de advocatuur en de rechtspraak door verschillende stellingen aan de aanwezigen voor te leggen en op basis daarvan de discussie te starten. De zaal was behoorlijk eensgezind over de kampende problemen in de gesloten jeugdhulp en de daarvoor aangedragen oplossingen. Daarna kregen drs. Lisa Westerveld –Tweede Kamerlid voor GroenLinks – en Jason Bhugwandass – ervaringsdeskundige – het woord. Westerveld gaf inzicht in de wijze waarop zij haar informatie verzamelt en op basis daarvan oppositie voert tegen het kabinet en ze zich hard maakt voor een hervorming van de gesloten jeugdhulp. Jason gaf vervolgens inzicht in zijn eigen ervaringen met gesloten jeugdhulp en was stellig in zijn mening dat gesloten jeugdhulp helemaal zou moeten worden afgeschaft, omdat het in de huidige vorm niet de hulp biedt die de jongere nodig heeft. Tot slot werd de studiedag afgesloten door mr. Maartje Berger, mr. dr. Goos Cardol, mr. Reinier Feiner en mr. Giulia Aalders die vanuit het NJCM spraken over de noodzaak van een behandeling die aansluit op de problematiek van de jeugdige, waarbij transparantie voorop dient te staan en waarbij dient te worden toegewerkt naar harmonisatie.
Het ochtend- en het middagdeel overziend kan met zekerheid worden gesteld dat het een buitengewoon vruchtbare studiedag is geweest. De proefschriften hebben gewezen op de problemen die op dit moment heersen in de gesloten jeugdhulp en hebben hiervoor oplossingen aangedragen. Op die problemen en oplossingen is vervolgens op constructieve wijze gereflecteerd door de middagsprekers en de aanwezige advocaten, rechters, beleidsmakers en andere geïnteresseerden. Het werd nog maar eens duidelijk dat de gesloten jeugdhulp een zeer relevant en actueel thema is. Dit wordt bevestigd door het Tweede Kamerdebat op 5 juni over de jeugdhulp en de uitzending van Hofbar op 4 juni jl. waar door Lisa Westerveld werd gepleit voor een landelijk specialistisch aanbod voor gesloten jeugdhulp en dit door minister Hugo de Jonge werd omarmd.
De afdeling Jeugdrecht bedankt al haar sprekers en alle aanwezigen voor het delen van hun kennis en hun inzet tijdens de studiedag.