Een verre achterneef van Rembrandt
De Leidse psychologiestudent Benson van der Bij is familie van de schilder Rembrandt van Rijn. Wat vindt hij van die verwantschap? En wist hij dat Rembrandt hier ook stond ingeschreven als student?
Grootse tentoonstellingen, een golf aan nieuwe boeken en tal van televisieprogramma’s die gewijd zijn aan de meesterlijke Rembrandt. De in Leiden geboren schilder, tekenaar en etser overleed 350 jaar geleden en daarom is 2019 een Rembrandtjaar. Psychologiestudent Benson van der Bij is een bewonderaar. Hij bekijkt als het even kan alle tentoonstellingen en thuis heeft hij een ingelijste poster van de Nachtwacht – zijn favoriete schilderij - aan de muur. Maar één ding onderscheidt hem van al die andere miljoenen bewonderaars: Benson is familie van Rembrandt.
Leidse familie De Goeij
De verwantschap kwam aan het licht toen in 1991 de Leidse stadsarchivaris nazaten ontdekte van Rembrandts familie in Leiden. Rembrandts directe lijn is niet voorgezet. Zijn zoon Titus, Rembrandts enige kind die de kindertijd overleefde, kreeg een dochter Titia maar zij bleef kinderloos. Wel bleken er diverse nazaten te zijn van Rembrandts oudste broer Adriaen. Zijn achterkleindochter Theodora trouwde in de 18e eeuw met een De Goey, een naam die later veranderde in De Goeij. Bensons oma, Adriana Cornelia de Goeij, stamt af van deze familie De Goeij en dus van Adriaen van Rijn. Bekijk de stamboom van de familie Van Rijn tot Benson van der Bij.
‘Kinderen geloofden me niet’
Wat vindt Benson van die verwantschap? ‘Het is leuk en bijzonder, maar veel meer dan dat is het niet voor mij’, zegt hij nuchter. Op de lagere school liet hij wel eens vallen dat hij familie is van die beroemde 17e-eeuwse schilder. ‘Maar de kinderen geloofden me niet. Totdat ik op mijn 11e een spreekbeurt gaf en mijn stamboom kon laten zien. Pas toen namen ze het verhaal serieus.’ Sindsdien vraagt iedereen of hij ook artistiek is. ‘Ik hou van tekenen en houtbewerken, maar dat doe ik niet vaak. Mijn tante Noor is overigens wel kunstschilder.’
Rembrandt stond ook ingeschreven
De psychologiestudent reageert verrast als hij hoort dat Rembrandt zich in 1620 inschreef als letterenstudent aan de Leidse universiteit - al is het de vraag of het Rembrandt niet vooral ging om bijkomende voordelen zoals belastingvrij bier en vrijstelling van schuttersplicht. Benson wist, net als vele anderen, evenmin dat Rembrandt diverse Leidse alumni portretteerde zoals Nicolaes Tulp, Marten Soolmans (van de dubbelportretten Marten & Oopjen) en Jan Six. ‘Wat grappig, dat wist ik helemaal niet!’ Ook was hem niet bekend dat de Universiteitsbibliotheek zo’n honderd prenten van Rembrandt in huis heeft.
Rembrandtroute
De universiteit wil vanwege dit bijzondere jaar - viering 444-jarige bestaan én het Rembrandtjaar, die onderbelichte geschiedenis laten zien: een Rembrandtroute langs uitvergrote schilderijen van Rembrandt bij universitaire panden waarmee het schilderij een relatie heeft. Zoals een portret van Marten Soolmans, die Rechten studeerde in Leiden, bij de rechtenfaculteit. De gemeente heeft zojuist een vergunning voor deze doeken toegezegd en het streven is deze Rembrandtroute te openen op de Museumacht op 18 mei. Benson: 'Dit is een mooie manier om studenten en andere Leidenaren historisch besef bij te brengen!’
Psychologie in Leiden
Benson groeide op in het dorpje Hooghalen in Drenthe. Heeft de Leidse tijd van Rembrandt nog een rol gespeeld om juist in Leiden psychologie te studeren? ‘Nee, maar het was een leuke bijkomstigheid. Mijn oma zei wel: nu is de cirkel weer rond. Ik koos vooral voor Leiden vanwege de keuzevrijheid binnen de studie psychologie hier. Ik wilde met name vakken volgen op het gebied van sociale psychologie, want ik ben erg geïnteresseerd in groepsprocessen. Momenteel doe ik onderzoek naar vooroordelen tussen Nederlanders en Marokkaanse Nederlanders. Daarnaast ben ik actief voor de stichting Eén land één samenleving die mensen met een verschillende culturele achtergrond wil samenbrengen.’
Het geheim van de meester
Daarnaast begint zijn familiegeschiedenis haast een onbetaalde bijbaan te worden. Sinds enkele jaren weten media Benson te vinden als nazaat van Rembrandt. ‘Voor het televisieprogramma Het pronkstuk van Nederland hield ik een pleidooi voor de Nachtwacht als topstuk van het Nederlandse erfgoed.’ En voor het programma Het geheim van de meester stond Benson een haar af. In dit programma reconstrueert kunstenares Charlotte Caspers razendknap beroemde meesterwerken. In Rembrandts schilderij Jeremia kleeft een haar in de verf, die mogelijk van Rembrandt zelf is. Presentator Jasper Krabbé bleef goed doorvragen naar zijn relatie met Rembrandt. ‘Toen zei ik op een gegeven moment dat de Nachtwacht “vertrouwd” voelde. Maar dat was eigenlijk een beetje overdreven.’ Dit Rembrandtjaar is hij ook gevraagd om 17e-eeuwse kleding aan te trekken bij een Rembrandtactiviteit, maar dat gaat hem net te ver. ‘Het moet geen toneelstukje worden.’
Tekst: Linda van Putten
Foto's: Sean van der Steen
Mail de redactie