College in de Tweede Kamer
Midden in de Statenpassage van de Tweede Kamer, gaf hoogleraar Henk te Velde zaterdag 6 oktober een pop-upcollege tijdens de Haagse Museumnacht. Een passende locatie voor een terugblik op een belangrijk moment in onze parlementaire geschiedenis: de vergissing van Pieter Jelles Troelstra.
'Het was een test van de democratie. Goed om daar precies honderd jaar later nog eens op terug te blikken,' begon Te Velde. De hoogleraar Vaderlandse Geschiedenis vertelde hoe sociaaldemocratisch leider Pieter Jelles Troelstra in november 1918 een vlammend pleidooi voor een socialistische revolutie hield. 'Even leek de revolutie er echt te komen, maar uiteindelijk ontbrak het draagvlak. Niet alleen bij Troelstra’s eigen sociaaldemocraten en de christelijke regering, maar ook bij de bevolking,' vertelde Te Velde.
Vanwege de gekozen cookie-instellingen kunnen we deze video hier niet tonen.
Bekijk de video op de oorspronkelijke website ofEen stap te ver
Er volgde een grote demonstratie voor de parlementaire democratie op het Malieveld, in de aanwezigheid van koningin Wilhelmina en kroonprinses Juliana. 'Een uiting van de democratie waarbij het volk zich uitsprak. En een belangrijke les: democratie kan niet zonder kiesrecht. Daar kon Troelstra niet omheen. Tegelijkertijd is kiesrecht alleen niet genoeg om de wereld te veranderen. Troelstra zag dat, maar ging met zijn oproep tot revolutie een stap te ver,' aldus Te Velde. Toch had Troelstra’s roep om sociale hervormingen wel degelijk impact. Het jaar erop werden het algemeen vrouwenkiesrecht en de achturige werkdag ingevoerd.
Te Velde hield zijn verhaal die avond twee keer en steeds ten overstaan van een volle Statenpassage. Achteraf zei hij: 'Deze passage was oorspronkelijk een doorloop van het Buitenhof naar het Plein, en vanavond functioneerde het ook zo omdat het opengesteld was voor de Museumnacht. Eigenlijk was ik dus op straat aan het spreken, dat was erg bijzonder.'
Vrouwenbeweging
Bezoekers Nienke van der Have en Rik Boddeus stonden na afloop na te praten met een voor de gelegenheid aanwezige Pieter Jelles Troelstra-lookalike. 'Ik vond het een leuk en levendig college,' vertelde Boddeus. 'Ik wist dat het vrouwenkiesrecht in deze periode tot stand was gekomen, maar niet dat deze poging tot revolutie daar een rol bij heeft gespeeld.' Van der Have voegde daaraan toe: 'Wel een beetje ironisch dat werd gezegd dat de vergissing van Troelstra zorgde voor het vrouwenkiesrecht, terwijl er ook een krachtige vrouwenbeweging achter zat die nu onvermeld bleef.'
Tekst: Julie de Graaf
Fotografie: Monique Shaw/Universiteit Leiden
Video: Michiel Keller
Mail de redactie
Het college van Henk te Velde was de zevende aflevering in een reeks van pop-upcolleges die de Universiteit Leiden dit jaar in Den Haag organiseert.
www.universiteitleiden.nl/pop-upcolleges