Elsemieke Daalder cum laude gepromoveerd
De overgeleverde rechtspraakverzamelingen van de Romeinse jurist Julius Paulus zijn eerder een onderdeel van een publiciteitscampagne voor keizer Septimius Severus dan een juridisch naslagwerk. Dat is de belangrijkste conclusie van de Leidse onderzoekster Elsemieke Daalder, die dinsdag jl. cum laude promoveerde.
Daalder onderzocht de verslagen van verschillende rechtszaken die zijn behandeld door Septimius Severus (193-211 n. Chr.). De verslagen, geschreven door Julius Paulus, zijn uniek: geen enkele andere Romeinse jurist publiceerde ooit zo’n gedetailleerde verzameling rechterlijke uitspraken.
Het onderzoek van Daalder maakt duidelijk dat de uitgebrachte verslagen niet zozeer bedoeld zijn voor de juridische praktijk, maar eerder een pr-stunt waren om het imago van de keizer op te vijzelen. “Het keizerlijke beeld dat opgeroepen wordt, is uiterst positief”, zegt Daalder tegen NWO, dat haar onderzoek mede mogelijk maakte. “Julius Paulus zet Severus neer als een rechtvaardige vorst met gedegen wetskennis, toegankelijk voor zijn onderdanen, ongeacht geslacht of sociale status.”
Het imago van Severus was behoorlijk besmet geraakt door de manier waarop hij keizer was geworden: hij besteeg de troon nadat hij in twee burgeroorlogen had afgerekend met twee andere kandidaten. Wat volgde was een charmeoffensief en ook de rechtspraak was daarvan een onderdeel. Zo beschrijft Julius Paulus hoe de keizer het geldende recht negeert en op basis van menselijkheid en billijkheid een wenselijkere uitspraak doet.
Honoris causa
Overigens had het nog weinig gescheeld of Daalder was huiswaarts gekeerd met een eredoctoraat: de voorzitter van de promotieplechtigheid was blijkbaar dermate onder de indruk van de verdediging van Daalder dat hij haar per abuis feliciteerde met haar doctoraal honoris causa, de term die wordt gebruikt voor een eredoctoraat, in plaats van cum laude.
Daalder studeerde Rechten en Klassieke Talen en begon in 2012 met haar promotieonderzoek aan de Universiteit Leiden. Promotoren: prof.mr. W.J. Zwalve en prof.mr. E Koops. De onderzoeksresultaten zijn gepubliceerd in E.S. Daalder, De rechtspraakverzamelingen van Julius Paulus. Recht en rechtvaardigheid in de rechterlijke uitspraken van Septimius Severus, Boom Juridisch: Den Haag 2018.