Nacht van Ontdekkingen: flitscolleges over bonobo’s en de juiste gevangenisstraf
Hoe evolueerden emoties bij mensen en mensapen? Hoeveel gevangenistijd compenseert het leed van slachtoffers? In de Nacht van Ontdekkingen op zaterdag 15 september geven wetenschappers als psycholoog Evy van Berlo en strafrechtdeskundige Pauline Schuyt flitscolleges met ‘tijd ’als invalshoek.
Evy van Berlo: Make love, not war (de evolutie van empathie)
De Leidse psycholoog Evy van Berlo leert over mensen door te kijken naar apen. In haar flitscollege neemt ze je mee naar de bonobo’s: de hippies onder de apen. Het zijn zeldzame mensapen waarmee we 98 procent van ons DNA delen. Ze staan bekend als de make love, not war-apen, aangezien ze seks gebruiken om problemen op te lossen en vrienden te maken. Is empathie een uniek kenmerk van de mens of delen we deze eigenschap met andere dieren zoals de bonobo? Hersenonderzoek bij deze mensaap laat zien dat de gebieden die betrokken zijn bij empathie sterk ontwikkeld zijn. De dieren delen voedsel, troosten en helpen elkaar. Bonobo’s leren ons meer over de ontwikkeling van ons eigen inlevingsvermogen.
In hoeverre sluit de lezing aan op Van Berlo’s onderzoek?
Van Berlo doet promotieonderzoek naar de evolutionaire wortels van emotie en empathie bij mensen en mensapen. Ze heeft een achtergrond in de psychologie en een voorliefde voor alles wat met evolutie en biologie te maken heeft. De psycholoog hoopt te ontdekken hoe apen emoties van anderen herkennen en verwerken. Dit onderzoekt ze door in de Apenheul mensen, bonobo’s en orang-oetans te testen op verschillende cognitieve taken. Met behulp van eye tracking en touch screens hoopt ze inzicht te krijgen in de emotionele belevingswereld van mensapen om zo ons eigen evolutionaire verleden beter te begrijpen.
Flitscollege Evy van Berlo Academiegebouw, Collegezaal 2, 20.45 uur
Pauline Schuyt: ‘Doing time’
Schuyts interactieve lezing Doing time gaat over de vraag hoe je als rechter bepaalt wat ‘de juiste straf’ is. Eén van de doelen van straf is vergelding: het ‘vereffenen’ of ‘terugbetalen’ van het leed dat de dader heeft veroorzaakt. Vanaf het begin van de negentiende eeuw bestaat dat terugbetalen vooral uit het uitzitten van een gevangenisstraf: doing time. In de lijn van het thema van de Nacht van Ontdekkingen, namelijk tijd, gaat Schuyt met het publiek in op vragen als: Hoe verhoudt tijd zich tot de ernst van een feit? Met hoeveel afgepakte tijd compenseer je het leed dat wordt veroorzaakt door bijvoorbeeld een gewelddadige overval? Wordt de ernst van de criminiele daad minder naarmate de tijd verstrijkt?
In hoeverre sluit dit aan op Schuyts onderzoek?
Schuyts (promotie)onderzoek richtte zich al op de vraag hoe een rechter de juiste straf bepaalt, welke factoren daarbij een rol spelen en hoe de keuze voor een bepaalde straf zo kan worden uitgelegd in de strafmotivering dat de samenleving begrijpt waarom de rechter voor die bepaalde straf heeft gekozen. Op basis van haar onderzoek ontwikkelde ze een ‘grammatica voor de straftoemeting’, die door veel rechters in Nederland wordt gebruikt als hulpmiddel bij het bepalen van de straf. Nu houdt de Leidse hoogleraar zich vooral bezig met de vraag hoe verandering van denken over straffen doorwerkt in de straffen die worden opgelegd en de manier waarop deze worden uitgevoerd.
Flitscollege Pauline Schuyt Gravensteen, 19.30 uur
De Nacht van Ontdekkingen (voorheen de Nacht van Kunst & Kennis) vindt plaats op zaterdag 15 september 2018 van 19.00 tot 01.00 uur in Leiden. Festivallocatie: verschillende binnen- en buitenlocaties rond Pieterskerkplein, de Hortus Botanicus en het Rapenburg. In het blokkenschema staan de 15 verschillende locaties precies vermeld.
Kaarten kosten online €17,50 per stuk, exclusief servicekosten. Studenten in bezit van een collegekaart of een &Cultuurkaart betalen online € 12,50. Neem wel je collegekaart of &Cultuurkaart mee naar de Nacht. Zonder die kaart krijg je geen studentenkorting. Koop je een kaartje op 15 september zelf, dan betaal je € 20,00, studenten €15,00.