Ook beslissingen met betrekking tot de vervolging of berechting van de verdachte die door andere actoren worden genomen vallen binnen de reikwijdte van het onderzoeksthema. Het gaat dan bijvoorbeeld om vervolgingsbeslissingen van het OM of om afdoening door middel van een strafbeschikking. Deze beslissingen worden niet bestudeerd als op zichzelf staande beslissingen, maar in het licht van de invloed die zij kunnen hebben op de feitelijke straftoemetingsbeslissing van de rechter.

Het begrip straftoemeting wordt binnen het onderzoeksthema niet alleen verbreed naar beslissingen die in eerdere stadia dan de rechterlijke straftoemeting worden genomen, maar het wordt ook verbreed naar beslissingen in latere stadia. Het gaat dan bijvoorbeeld om beslissingen die betrekking hebben op de tenuitvoerlegging van sancties, zoals beslissingen over de voorwaardelijke invrijheidstelling en over de tenuitvoerlegging van voorwaardelijke sancties. Dit wordt ook wel ‘back-end sentencing’ genoemd.

Het onderzoeksthema Straftoemeting valt in het hart van het institutionele onderzoeksprogramma Criminal Justice: Legitimacy, Accountability, and Effectivity. Voor wat betreft de eerste dimensie van dit Criminal Justice Onderzoeksprogramma, de Legitimacy, geldt voor de  straftoemeting dat deze in overeenstemming moet zijn met de Rule of Law: de opgelegde straf moet enerzijds passen binnen het wettelijk sanctiestelsel en moet anderzijds in overeenstemming zijn met fundamentele rechten van de verdachte, zoals het recht om niet gediscrimineerd te worden. Een ander aspect van de legitimiteit van straftoemeting is dat de straf te rechtvaardigen moet zijn aan de hand van de morele rechtvaardigingstheorieën voor straf. Binnen deze (retributieve of utilitaire) morele rechtvaardigingstheorieën spelen de strafdoelen een belangrijke rol. Een laatste aspect van de legitimiteit van straftoemeting is dat het publiek zich dient te herkennen in de strafpraktijk. Als het publiek zich vervreemd voelt van de strafpraktijk heeft dat negatieve gevolgen voor de naleving van wetten door het publiek.

Het is dus om meerdere redenen van groot belang dat de straftoemetingspraktijk legitiem is. Het onderzoeksthema Straftoemeting richt zich daarom onder meer op vraagstukken rondom (on)gelijkheid in de straftoemeting. Welke factoren spelen een rol bij de straftoemeting? En hoe legitiem is het dat die factoren de straftoemeting mede bepalen? Er wordt daarom onder andere onderzoek verricht naar factoren als de rol van de etniciteit van de verdachte.

Vanwege het belang van de legitimiteit van de straftoemeting worden ook vraagstukken bestudeerd rondom rechtvaardigingsgronden van straf en strafdoelen. Daarbij richt het onderzoek zich niet alleen op in hoeverre de straffen die rechters opleggen de strafdoelen die zij voor ogen hebben reflecteren, maar ook op de legitimiteit van ontwikkelingen in het sanctiestelsel, bijvoorbeeld met betrekking tot de discretionaire bevoegdheid van de rechters. Voorts is er in verband met de legitimiteit ook een onderzoekslijn die zich richt op de rol die de publieke opinie heeft of zou moeten hebben bij de straftoemeting.

Naast legitimacy is een tweede dimensie van het Criminal Justice Onderzoeksprogramma Accountability. Voor de legitimiteit van de straftoemeting is het belangrijk dat de straftoemetingsbeslissing inzichtelijk is en dat rechters verantwoorden hoe de beslissing tot stand is gekomen. Dit wordt accountability genoemd. Onderzoek naar de strafmotivering maakt daarom ook onderdeel uit van het onderzoeksthema Straftoemeting.

De derde dimensie van het Criminal Justice Onderzoeksprogramma, de Effectivity, wordt in hoofdzaak niet binnen dit onderzoeksthema bestudeerd, maar binnen het onderzoeksthema ‘Effecten van gevangenisstraf’. De wisselwerking tussen beide onderzoeksthema’s is van essentieel belang. De effectiviteit van interventies heeft gevolgen voor de rechtvaardigingsgrond (en daarmee voor de legitimiteit) van interventies , en andersom is het voor het bestuderen van effecten van interventies van groot belang om rekening te houden met juridische kaders waarbinnen de sancties zijn opgelegd en selectie-effecten in eerdere stadia in het strafproces.

Working Group on Sentencing and Penal Decision-Making

De onderzoekers zijn lid van de internationale Working Group on Sentencing and Penal Decision-Making van de European Society of Criminology. 

Lopende onderzoeksprojecten

• Etniciteit en straftoemeting: de straftoemetingsbeslissing in breder perspectief
• Studying ethnic disparities in sentencing: the importance of refining ethnic minority measures
• Nationaliteit en straftoemeting
• Levenslange gevangenisstraf
• De toepassing van het rechterlijk pardon
• De toepassing van voorlopige hechtenis

Dissertaties binnen het onderzoeksthema

• J.W. de Keijser, Punishment and purpose: From moral theory to punishment in action (Diss. Leiden), Amsterdam: Thela Thesis 2001.
• P.M. Schuyt, Verantwoorde straftoemeting (Diss. Nijmegen), Meijers-reeks nr. 168, Deventer: Kluwer, 2009.
• H.T. Wermink, On the Determinants and Consequences of Sentencing (Diss. Leiden), Meijers-reeks nr. 231, Leiden: z.u. 2014.
• S.G.C. van Wingerden, Sentencing in the Netherlands. Taking risk-related offender characteristics into account (Diss. Leiden), Meijers-reeks nr. 234, Den Haag: Eleven International Publishing 2014.

 

Publicaties binnen het onderzoeksthema naar trefwoord (vanaf 2010)

Sanctiestelsel

• S.G.C. van Wingerden & G.K. Schoep, ‘Gratie uit de gratie? Ontwikkelingen in gratiewetgeving, -verzoeken en -beslissingen (1990-2011)’, PROCES 2013, 92 (2), p. 98-115.

• Keijser, J.W., de & Weerman, F.M. & Huisman, W. (2012). Het mysterie van het wetsvoorstel Minimumstraffen. Delikt en Delinkwent, 42 (1), pp. 61-68.
• Malsch, M., Alberts, W. Keijser, J.W. de & Nijboer, J.F. (2012). Disqualification from a profession or an office: nature and actual practice. In M. Malsch & M. Duker (eds.), Incapacitation. Trends and new perspectives (p. 171-184). Farnham: Ashgate.
• S.G.C. van Wingerden, ‘De rechter mag bij zijn straftoemetingsbeslissing geen rekening houden met de v.i.: hij moet!’, PROCES 2012, 91 (4), p. 232-234.
• De Keijser, J.W. (2011). Never mind the pain; it’s a measure. Justifying measures as part of the Dutch bifurcated system of sanctions. In: M. Tonry (Ed.). Punishment futures. Oxford: Oxford Univerity Press.
• J.W. de Keijser & P.M. Schuyt, ‘De vogelvrije veelpleger’, in: J.P. van der Leun, E.R. Muller, P.M. Schuyt & M.A.H. van der Woude (red.), De vogel vrij; Liber amicorum prof.dr.mr. Martin Moerings, Den Haag: Boom Lemma, 2011, pp. 71-82.
• P.M. Schuyt, ‘Persoonsgericht straffen: de voorwaardelijke veroordeling ‘nieuwe stijl’’, in: Sancties 2011/3, p. 169-180.
• P.M. Schuyt, De bestraffingsspiraal; (on)bedoelde neveneffecten van een levend sanctiestelsel’, in: P.H.P.H.M.C. van Kempen, A.J Machielse, H.J.B Sackers & P.C. Vegter (red.), Levend strafrecht; Liber amicorum Ybo Buruma, Deventer: Kluwer, 2011, p. 511-516.
• S.G.C. van Wingerden, ‘Minimumstraffen en de dovemansoren van de wetgever’, PROCES 2011, 90 (6), p. 322-333.
• Malsch, M., Alberts, W.C., De Keijser, J.W., Nijboer, J.F. (2010). Beroepsverboden in Nederland: De strafrechtelijke ontzetting uit beroep of ambt nader bekeken. Den Haag: Boom Juridische uitgevers.
• P.M. Schuyt, ‘De voorwaardelijke invrijheidstelling en de calculerende rechter’, in: Proces, Tijdschrift voor strafrechtspleging 2010, p. 76-85.

Strafdoelen

• S.G.C. van Wingerden & H.T. Wermink, ‘Een normatieve kijk op de rol van daderkenmerken bij straftoemetingsbeslissingen’, Trema 2015, 38 (1), p. 6-16.
• H.T. Wermink, R.A. Apel, A.A.J. Blokland & P. Nieuwbeerta, ‘Crime preventive effects of incapacitation.’, in D. Weisburd & G. Bruinsma. (Red.) Encyclopedia of Criminology and Criminal Justice. New York: Springer.

• De Keijser, J. W. (2010). Straftheorieën en de praktijk. In P. J. Van Koppen, P.J, H. Merckelbach, M. Jelicic & J.W. De Keijser (Eds.), Reizen met mijn rechter. Deventer: Kluwer.

Factoren die een rol spelen bij de straftoemeting

• P.M. Schuyt, ‘Samenwerken als strafverzwarende omstandigheid’, in: Strafblad 2015/6, p.477-483.
• H.T. Wermink, B.D. Johnson, J.W. de Keijser, A.J.E. Dirkzwager, J. Reef & P. Nieuwbeerta, ‘The influence of detailed offender characteristics on consecutive criminal processing decisions in the Netherlands’, Crime & Delinquency 2015. DOI: 10.1177/0011128715624929
• H.T. Wermink, B.D. Johnson, P. Nieuwbeerta & J.W. de Keijser, Expanding the scope of sentencing research: Determinants of juvenile and adult punishment in the Netherlands’, European Journal of Criminology 2015. DOI: 10.1177/1477370815597253
• H.T. Wermink, S.G.C. van Wingerden, J.A. van Wilsem & P. Nieuwbeerta, Etnisch gerelateerde verschillen in de straftoemeting, Research Memoranda 2015-1, Den Haag: Raad voor de rechtspraak 2015.
• Keijser J.W. de, Weerman F.M. & Huisman W. (2015), Straftoemetingsonderzoek revisited, Delikt en Delinkwent, 45(1): 33-41.
• Raaijmakers, E., Keijser, J.W. de, Nieuwbeerta, P., & Dirkzwager A.J.E., Reef, J. (2014) De subjectieve zwaarte van detentie: Een emprisch onderzoek. Tijdschrift voor Criminologie, 56: 60-80.
• Huisman, W., de Keijser, J.W., Weerman, F. (2014). Beleving van detentie: een kwestie van import en deprivatie. Delikt en Delinkwent, 44: 553-559.
• Kampen, P.M., De Keijser, J.W.,  &  Schoep, G.K. (2013). Het effect van de slacht­offer­ver­kla­ring op straftoemeting: Een experimenteel onderzoek. Tijdschrift voor Criminologie, 55, pp. 24-43.
• Keijser, J.W., de & Huisman, W. & Weerman, F.M. (2013). Het criminele brein en het vraagstuk van de strafrechtelijke aansprakelijkheid. Delikt en Delinkwent, 7,  pp. 474-480.
• H.T. Wermink, S.G.C. van Wingerden, J.A. van Wilsem & P. Nieuwbeerta, ‘Worden allochtonen zwaarder gestraft? Onderzoek naar etnische verschillen in gevangenisstrafbeslissingen in Nederland’, Panopticon 2015, 36 (4), p. 321-335.
• P.M. Schuyt, De VOG als strafbeïnvloedende omstandigheid – of niet’, in: Trema Straftoemetingsbulletin 2014, afl. 1, p. 10-15.
• S.G.C. van Wingerden, Sentencing in the Netherlands. Taking risk-related offender characteristics into account (Diss. Leiden), Meijers-reeks 234, Den Haag: Eleven International Publishing 2014.
• S.G.C. van Wingerden, J.A. van Wilsem & B.D. Johnson, ‘Offender’s personal circumstances and punishment: toward a more refined model for the explanation of sentencing disparities’, Justice Quarterly 2014, 1-34. 
• S.G.C. van Wingerden, J.A. van Wilsem & M. Moerings, ‘Pre-sentence reports and punishment: a quasi-experiment assessing the effects of risk-based pre-sentence reports on sentencing’, European Journal of Criminology 2014, 11(6), p. 723-744.
• S.G.C. van Wingerden & J.A. van Wilsem, ‘Straffen omvat meer dan gevangenisstraf. De effecten van daderkenmerken op de straftoemeting voor het gehele sanctiepakket’, Tijdschrift voor Criminologie 2014, 56(1), p. 3-23.
• S.G.C. van Wingerden, M. Moerings & J.A. van Wilsem, ‘”Krijgt hij nog een kans, of rekenen we af?”. Rechters over de rol van het recidiverisico bij de straftoemeting’, NJB 2013, 34, p. 2315-2320.
• H. T. Wermink, J.W. de Keijser & P.M. Schuyt, ‘Verschillen in straftoemeting in soortgelijke zaken. Een kwantitatief onderzoek naar de rol van specifieke kenmerken van de dader’, NJB 2012, 11, p. 726-733.
• P.M. Schuyt, ‘De persoon van de rechter en persoonlijke rechtspraak’, in: F.W. Bleichrodt, J.A.W. Lensing & P.C. Vegter (red.), De rechter in het geding; Liber amoricum J.P. Balkema, Deventer: Kluwer, 2011, p. 287-293.
• S.G.C. van Wingerden, M. Moerings & J.A. van Wilsem, Recidiverisico en straftoemeting, Research Memoranda 2011-3, Den Haag: Raad voor de rechtspraak 2011.
• B.D. Johnson, S.G.C. van Wingerden & P. Nieuwbeerta, ‘Sentencing homicide offenders in the Netherlands: Offender, victim and situational influences on criminal punishment’, Criminology 2010, 48(4), p. 981-1018.
• S.G.C. van Wingerden & P. Nieuwbeerta, ‘Straftoemeting bij moordenaars. De invloed van dader-, slachtoffer- en delictkenmerken’, Trema Straftoemetingsbulletin 2010, 33 (1), p. 11-21.

Straftoemeting en -motivering

• P.M. Schuyt, ‘Nieuwe strafvorderingsrichtlijnen voor het Openbaar Ministerie’, in: Sancties 2015/2, p. 55-58.
• C.P.M. Cleiren, J.M. ten Voorden & P.M. Schuyt, Meerdaadse samenloop in het strafrecht. Een onderzoek naar doel, grondslag, karakter, strekking en functie van de wettelijke regeling van meerdaadse samenloop (art. 57-63 Sr), Den Haag: Boom Juridische Uitgevers, 2013.
• Van Koppen, P.J. & De Keijser, J.W. (2010). Beslissende rechters. Reizen met mijn rechter. In P. J. Van Koppen, P.J, H. Merckelbach, M. Jelicic & J.W. De Keijser (Eds.), Reizen met mijn rechter. Deventer: Kluwer.

Publieke opinie over straf

• Roberts, J.V. & De Keijser, J.W, (2014). Democratising punishment: Sentencing, community views and values. Punishment & Society, 16, 474-498.
• De Keijser, J.W., De Lange, E.G.M., & Van Wilsem, J.A. (2014). Wrongful convictions and the Blackstone ratio: An empirical analysis of public attitudes. Punishment & Society, 16: 32-49.
• De Keijser, J.W. (2014). Penal theory and popular opinion: The deficiencies of direct engagement. In: J.V. Roberts & J. Ryberg (Eds.). Popular Punishment: On the Normative Significance of Public Opinion for Penal Theory (101-118). New York: Oxford University Press.
• Haas, N.E., Keijser, J.W. de, Bruinsma, G. (2014). Public support for vigilantism, confidence in police and police responsiveness. Policing and Society, 24: 224-241.
• Keijser, J.W. de (2013). De ongemakkelijk relatie tussen publieke opinie en theorie en praktijk van straf. In: . S. Ruyter, W. Bernasco, W. Huisman & G. Bruinsma (Red.) Liber Amicorum Henk Elffers (137-149). Amsterdam: NSCR & VU
• Haas, N.E., de Keijser, & Bruinsma (2013). Public support for vigilantism. Journal of Experimental Criminology, 8, pp. 387-413.
• S.G.C. van Wingerden, ‘De samenleving roept om zwaardere straffen. Is dat een oplossing?’, in: J.P. van der Leun, E.R. Muller, N. van der Schee, P.M. Schuyt & M.A.H. van der Woude (red.), De vogel vrij. Liber amicorum prof. dr. mr. Martin Moerings, Den Haag: Boom Lemma uitgevers 2011, p. 311-321. 

• determinanten van straftoemeting
• publieke opinie
• sanctiestelsel
• strafdoelen
• straftoemeting

Delen op Facebook Delen op X Delen op LinkedIn Delen via WhatsApp Delen via Mastodon