Hoe red je kleitabletten uit de oorlog in Syrië?
Op 7 juni opent het Rijksmuseum van Oudheden de mini-tentoonstelling ‘Scannen voor Syrië’. Die laat zien hoe Leidse archeologen en Delftse technici reconstructies maken van drieduizend jaar oude Assyrische kleitabletten. De originelen, opgeslagen in museumdepots in Raqqa (Syrië), zijn in de recente burgeroorlog verloren gegaan.
Tussen 1986 en 2010 hebben Nederlandse archeologen van het Rijksmuseum van Oudheden en de Universiteit Leiden onderzoek gedaan op Tell Sabi Abyad, een belangrijke vindplaats in Noord-Syrië. Bij de opgravingen van een Assyrisch fort ontdekten ze honderden waardevolle kleitabletten met teksten in spijkerschrift. Die geven een gevarieerd beeld van wat er daar rond 1200 v.Chr. zoal gebeurde. In veel gevallen gaat het om administratie, maar ook valt te lezen dat er iemand in de gevangenis zat voor tovenarij, er bij onderlinge handelstransacties vaak met de dood gedreigd werd, en dat er 40 liter bier nodig was voor het feestje van de grootvizier.
Originelen verloren gegaan
Van een aantal exemplaren van deze kleitabletten zijn mallen (afdrukken) gemaakt, de originele kleitabletten zijn naar verschillende musea en hun depots in Raqqa gegaan. In de Syrische burgeroorlog zijn veel van deze kleitabletten – en andere museumstukken – verloren gegaan: ze zijn gestolen voor de zwarte markt, of vernietigd bij bombardementen. Nu er geen originelen meer zijn, blijken de mallen die het RMO heeft gemaakt goud waard.
Scannen en 3D-printen
Onderzoekers van het Leiden-Delft-Erasmus-project ‘Scanning for Syria’ zoeken naar manieren om beschadigd of verloren erfgoed toch te bewaren. De archeologen en technici ontwikkelden een techniek om de mallen van Tell Sabi Abyad te scannen en de verdwenen kleitabletten te reconstrueren. Het grootste probleem van de onderzoekers was dat de meeste scanmethodes uitgaan van een bol voorwerp, terwijl een mal een negatief (hol) is. Het is nu gelukt om de vertaalslag van hol naar bol te maken. En dus kunnen de onderzoekers nu met een 3D-printer een reconstructie van de verdwenen kleitabletten printen. Het kleurrijke resultaat – roze, blauwe en groene kleitabletten – kan door onderzoekers gebruikt worden om een beeld te krijgen van het leven in het fort drieduizend jaar geleden.
Foto boven: De reconstructies van de kleitabletten, gemaakt met een 3D-printer. (foto: RMO)
Scannen voor Syrië
De mini-tentoonstelling ‘Scannen voor Syrië’ in het RMO laat originele voorwerpen zien van de opgraving, mallen en prints van verloren kleitabletten en een 2D/3D scanner. De tentoonstelling toont het belang van nieuwe technieken om oudheden voor de eeuwigheid te kunnen bewaren. Te zien van 7 juni t/m 28 oktober in het Rijksmuseum van Oudheden.
Door kleitabletten heen kijken
De nieuwe methode kan ook bij andere, nog wel originele kleitabletten worden gebruikt, om door de kleitabletten heen te kijken. Dit is belangrijk als het tablet nog is omgeven door een ‘envelop’ van klei. Zo kan het originele kleitablet worden afgelezen zonder de envelop – die ook informatie kan bevatten – te beschadigen.
Vanwege de gekozen cookie-instellingen kunnen we deze video hier niet tonen.
Bekijk de video op de oorspronkelijke website of