Leidse astronomen fotograferen bij toeval mogelijke peuterplaneet
Eigenlijk onderzocht een groep astronomen de stofschijf rond de jonge dubbelster CS Cha, toen ze een kleine stip aan de rand van hun waarnemingen zagen. Het bleek een kleine planeet van slechts enkele miljoenen jaren jong, die meebeweegt met de dubbelster. Of het een super-Jupiter in wording is of een bruine dwerg, blijft nog even spannend.
Planeet in peuterjaren
Het internationale team sterrenkundigen dat de ontdekking deed staat onder leiding van de Leidse astronoom Christian Ginski. De astronomen vermoeden dat het gaat om een planeet in zijn peuterjaren die nog aan het groeien is. De onderzoekers gebruikten het SPHERE-instrument op de Europese Very Large Telescope in Chili. De onderzoekers publiceren hun bevindingen binnenkort in het vakblad Astronomy & Astrophysics.
Kameleon
De dubbelster CS Cha en zijn bijzondere begeleider bevinden zich op een kleine zeshonderd lichtjaar afstand van ons vandaan in een stervormingsgebied in het zuidelijke sterrenbeeld Kameleon. De dubbelster is slechts twee à drie miljoen jaar oud. De onderzoekers wilden de ster bestuderen om te zoeken naar stofschijven en planeten-in-wording.
Ook zichtbaar op archieffoto's
Tijdens hun onderzoek naar de dubbelster zagen de astronomen een kleine stip aan de rand van hun afbeeldingen. De onderzoekers doken de telescoop-archieven in en ontdekten de stip, maar dan veel onduidelijker, ook op foto's van de Hubbleruimtetelescoop van negentien jaar geleden en op foto's van de Very Large Telescope van elf jaar geleden. Dankzij de archieffoto's konden de astronomen laten zien dat de begeleider meebeweegt met de dubbelster en dat ze bij elkaar horen.
Hoe de begeleider er precies uitziet en hoe hij is ontstaan, is onduidelijk. De onderzoekers hebben diverse modellen op de waarnemingen losgelaten, maar die geven geen honderd procent zekerheid. De begeleider is mogelijk een kleine bruine dwergster, maar een grote super-Jupiter kan ook.
Eigen stofschijf
Hoofdonderzoeker Christian Ginski (Sterrewacht Leiden, Universiteit Leiden) licht toe: 'Het bijzondere is dat het licht van de begeleider sterk gepolariseerd is. Zo’n voorkeursrichting ontstaat meestal als licht onderweg verstrooid wordt. Wij vermoeden dat de begeleider omringd is door een eigen stofschijf. Het lastige is dat de schijf een groot deel van het licht blokkeert en dat we daarom moeilijk kunnen bepalen hoe zwaar de begeleider is. Het zou dus een bruine dwerg kunnen zijn maar ook een super-Jupiter in zijn peuterjaren. De klassieke planeetvormingsmodellen laten ons hier gewoon in de steek."
In de toekomst willen de onderzoekers de ster en de begeleider beter bekijken. Dat kan onder andere met de internationale ALMA-telescoop die op de Chajnantor-hoogvlakte in het Noord-Chileense Andesgebergte staat.
bron: astronomie.nl
SPHERE
SPHERE is de afkorting van Spectro-Polarimetric High-contrast Exoplanet REsearch instrument. Het is een krachtige planetenjager die gekoppeld is aan Europese Very Large Telescope op Cerro Paranal in het noorden van Chili. Het instrument is mede in Nederland ontwikkeld. SPHERE kan rechtstreekse opnamen maken van exoplaneten en stof- en puinschijven rond sterren, ongeveer zoals je een foto maakt. Het instrument omzeilt de felle ster en kijkt specifiek naar gepolariseerd licht dat wordt weerkaatst door de atmosfeer van een exoplaneet of de stofschijf rond een ster.
