Subsidie van 17 miljoen voor ontwikkeling elektronenmicroscopie in Nederland
De Nederlandse organisatie voor Wetenschappelijk Onderwijs (NWO) kent ruim 17 miljoen subsidie toe aan het verder ontwikkelen van een Nederlands netwerk voor elektronenmicroscopie (NEMI). Het netwerk bestaat uit vijf UMC’s en acht universiteiten, met Utrecht als coördinator. Vanuit de Universiteit Leiden zijn het Instituut Biologie met de NeCEN-faciliteit en het LUMC betrokken.
Met het subsidiebedrag kunnen de wetenschappers verschillende technieken op het gebied van elektronenmicroscopie bundelen en zo meer te weten komen over de samenstelling en samenhang van de biologische en materiële microwereld.
Nederland heeft een sterke internationale positie in de elektronenmicroscopie (EM). Deze techniek zorgt ervoor dat je op een heel gedetailleerd niveau kunt kijken naar de allerkleinste bouwstenen van zowel mensen en dieren als materialen. Met elektronenmicroscopie kun je letterlijk de basis van het leven en de atomaire samenstelling van materialen in beeld brengen. Nieuwe technische ontwikkelingen zorgen ervoor dat er steeds meer mogelijk is binnen elektronenmicroscopie.
Judith Klumperman, hoogleraar Celbiologie en voorzitter van NEMI, vergelijkt elektronenmicroscopie graag met Google Earth: 'Je vliegt over de aarde en kunt inzoomen tot de tafel in je achtertuin. Met EM reis je door het lichaam of een materiaal en kun je inzoomen op deeltjes die nog geen miljoenste millimeter groot zijn. Door het inzetten van verschillende EM technieken kunnen we ook nog een stap verder gaan: wie zet de tafel waar en wanneer in de tuin, hoe lang staat hij daar? Van wat voor materiaal is hij gemaakt? En zelfs: wat gebeurt er met de deeltjes in de eencellige algen die de tafel in de winter groen maken? Binnen de wetenschap worden EM technieken ingezet om dit soort vragen te beantwoorden op het niveau van nanodeeltjes. Dankzij EM zullen we steeds meer te weten komen over de moleculaire mechanismen van ziektes en zijn we in staat om nieuwe slimme en duurzame materialen te ontwikkelen.'
Ariane Briegel is hoogleraar Ultrastrucuurbiologie en nauw betrokken bij het NeCEN. ‘Met deze toekenning van NWO gaan we de positie van het NeCEN als nationaal centrum voor (cryo)elektronenmicroscopie verstevigen. Dit is een techniek waarbij door biologische monsters snel te bevriezen een heel nauwkeurig 3D-beeld van moleculen in hun natuurlijke staat en omgeving kan worden gemaakt. Het NeCEN is essentieel voor heel veel onderzoekers, maar het onderhoud van de faciliteit kost veel geld. Met deze subsidie kunnen we de apparatuur en instrumenten vernieuwen, zodat het een cutting edge faciliteit voor elektronenmicroscopie blijft.’ Hiervoor streven Briegel en collega’s ook naar een betere koppeling met andere onderzoeksgroepen op dit gebied. Hoogleraar Ultrastructurele en Moleculaire Beeldvorming Bram Koster vult aan: ‘Ook de faciliteiten voor cryo-elektronenmicroscopie in het LUMC gaan we vernieuwen. We gaan onder andere de automatisering van deze techniek verbeteren. Dat gaat ons in staat stellen tot vijf keer sneller dergelijke 3D-beelden te maken.’
NEMI
Er zijn verschillende EM-technieken. In het netwerk van NEMI (Netherlands Electron Microscopy Infrastructure) worden alle technieken gebundeld en uitgewisseld zodat er een steeds completer beeld ontstaat van structuren en processen die de basis van het leven en materialen vormen. NEMI partners met een gespecialiseerde EM expertise dragen de zorg voor de verdere ontwikkeling van deze expertise. Door gezamenlijk keuzes te maken wie welke expertise beheert, kan de EM apparatuur gericht en gezamenlijk worden aangeschaft en gebruikt. Een elektronenmicroscoop kost enkele miljoenen in aanschaf en heeft hoge onderhoudskosten. De NWO-subsidie zal gebruikt worden voor aanschaf van de nieuwste EM apparatuur, het ontwikkelen van de volgende generatie microscopen en het faciliteren van EM voor een brede groep gebruikers.