Zijn wij mensen socialer dan de bonobo en de chimpansee?
Op voordracht van apendeskundige Frans de Waal ontvangt de Leidse psycholoog Mariska Kret een subsidie van de Templeton World Charity Foundation. Daarmee zal ze onderzoeken hoe goed mensen samenwerken in vergelijking met bonobo’s en chimpansees. ‘Het is niet ondenkbaar dat bonobo’s ons voorbijstreven in sociale intelligentie.’
De vermaarde apendeskundige Frans de Waal heeft twee kandidaten voorgedragen bij de internationale organisatie, die na het raadplegen van experts uit het vakgebied koos voor de Leidse wetenschapper Kret. De subsidie maakt twee jaar onderzoek mogelijk samen met een nieuwe postdoc. De omvang is te vergelijken met een Veni-subsidie van de nationale wetenschapsfinancier NWO.
Inzicht in sociale intelligentie vergroten
‘Wij zien onszelf graag als intelligente, empathische en morele wezens die uitblinken in samenwerken’, zegt Kret. ‘Maar door het vooruitstrevende onderzoek van onder andere Frans de Waal zien we dat dieren vaak intelligenter zijn dan we dachten, ook op het sociale vlak. Uit mijn eigen onderzoek bij de bonobo’s in Apenheul blijkt dat deze apen empathisch zijn en aandacht hebben voor de emoties van hun soortgenoten. Dankzij deze mooie subsidie bouwen we op dit onderzoek voort en zullen we het inzicht in sociale intelligentie vergroten.’
Spellen op de computer
Cognitief psycholoog Kret combineert verschillende methoden vanuit de cognitieve psychologie en de primatologie om te onderzoeken of bonobo’s beter samenwerken dan mensen. Daarvoor laat ze apen en mensen op de computer verschillende samenwerkingsspellen spelen. Daarbij kijkt ze ook naar de expressie en herkenning van emoties en naar het spiegelen van de gelaatsuitdrukkingen. Want het is immers van levensbelang voor de soort om goed te reageren op andermans emoties, helemaal voor groepsdieren als mens(ap)en. Daarbij gaat het om het vermogen andermans gevoelens te begrijpen en met anderen mee te leven.
Bonobo’s in Apenheul
Volgens Kret is samenwerken de ultieme vorm van sociaal intelligent gedrag. Samenwerking komt ten goede aan de hele groep én aan elk lid van die groep afzonderlijk omdat die in de toekomst op de ander kan vertrouwen. Ze sluit niet uit dat andere soorten sociaal intelligenter zouden zijn dan mensen. ‘Voor dergelijke evolutionaire inzichten in de oorsprong van sociale intelligentie is het ontzettend interessant om de bonobo te bestuderen. Dit is, in tegenstelling tot de chimpansee een tolerante, niet agressieve mensapensoort die duidelijk empathie vertoont voor soortgenoten in nood. ’ Zij voert haar onderzoek uit bij een groep bonobo’s in Apenheul.’
Banner: Bonobo's in Apenheul (foto: Joke Kok)