Tweedejaars halen wetenschappelijk tijdschrift met scheikundeproef
Een bijzonder project van tweedejaarsstudenten Moleculair Science and Technology (MST) leidde tot de publicatie van twee wetenschappelijke artikelen in de Journal of Chemical Education. Het project was onderdeel van het vak Leren Onderzoeken.
Onder leiding van docent Ludo Juurlink en aio Leon Jacobse deden zes studenten in de laatste periode van het vorige studiejaar gedurende acht weken onderzoek naar een scheikundeproef, de platina katalysator, ook wel de ritmische vlammenwerper genoemd. Gewoonlijk lopen studenten bij projecten van Leren Onderzoeken mee met een promovendus, maar omdat vanwege een verhuizing niet alle apparatuur beschikbaar was, werd gekozen voor een andere opzet. De studenten gingen niet een al voor ze vastgesteld deelonderzoek doen, maar zelf een onderzoek opzetten, uitwerken en uitvoeren. Leuk en leerzaam, zegt student Rick Spierenburg, die ook ‘het skelet’ van de artikelen schreef.
Onzin
Juurlink koos voor de platina katalysatorproef, omdat hij wist dat er ‘onzin’ over wordt beweerd. Een verwarmde platina draad wordt boven een laagje verwarmde methanoloplossing gehouden in een glazen trechter. Het draadje begint te gloeien en er volgt een explosie. Dat proces herhaalt zich als het plaatje weer voldoende is opgewarmd.
'De consensus was dat de reactie en explosie mede worden veroorzaakt door de vorming van formaldehyde. Die stof ruik je ook, het heeft een lijkengeur’, vertelt Rick Spierenburg. Hij en zijn vijf medestudenten ontdekten dat er grote hoeveelheden koolmonoxide, kooldioxide en waterstof vrijkomen in de trechter en dat de waterstof de explosies veroorzaakt.
Vakantie
Juurlink en Jacobse vonden de uitkomsten interessant genoeg voor publicatie en Rick Spierenburg besteedde een groot deel van zijn vakantie aan het schrijven van een van de wetenschappelijke artikelen. 'Ik heb het skelet gemaakt en Ludo en Leon hebben er verder aan gewerkt. Het was een interessant proces.' Ook het onderzoek zelf was volgens de 21-jarige student leuk en leerzaam. ‘Je krijgt het project niet aangereikt, je moet zelf alles bedenken. Dat is wel goed.’
Juurlink en Jacobse zijn enthousiast over de grote inzet die van de studenten werd gevraagd: de juiste vragen stellen, geschikte experimenten ontwerpen, samen overleggen, een presentatie houden en uiteindelijk ook een paper schrijven. ‘Daardoor zijn er ook experimenten gedaan waaraan ik zelf waarschijnlijk nooit had gedacht’, zegt Leon Jacobse. Hij noemt het een leuke bijkomstigheid dat ook voor de begeleiders de uitkomst van tevoren niet duidelijk was. Het project leverde hen wel meer werk op. ‘Het was voor mij best hectisch af en toe, met zes studenten die meestal in twee verschillende gebouwen aan het werk waren.’
Didactisch onderzoek
Docent Ludo Juurlink vindt het belangrijk dat er op deze manier didactisch onderzoek wordt gedaan. Dat is, meent hij, een ondergewaardeerde taak bij de universiteit. ‘Volgens de wet hebben alle universiteiten twee taken: wetenschappelijke bijdragen leveren en onderwijs verzorgen. Ik vind dat wij in Leiden als universiteit en vaste staf te weinig tijd en aandacht besteden aan didactisch onderzoek. Je kunt over het algemeen alleen hoogleraar worden op basis van je wetenschappelijke bijdragen. Dat is een kwalijke zaak. Daarom is het goed dat onze studenten ook met didactische experimenten bezig zijn.’
(Janet van Dijk)