Hoe behoud je oudere leraren voor het voortgezet onderwijs?
Ontevreden oudere leraren stoppen regelmatig met lesgeven voordat zij de pensioenleeftijd hebben bereikt. In haar proefschrift pleit promovenda Ietje Veldman voor specifieke coaching voor deze groep om hen te behouden voor het onderwijs. Promotie op 27 september.
Niet alle leraren slagen erin om tot aan het einde van hun carrière tevreden te blijven met hun werk. Ontevreden oudere leraren stoppen regelmatig voordat zij de pensioenleeftijd hebben bereikt. Overbelasting, lage status van het beroep, verstorend gedag van leerlingen en een slechte relatie met leerlingen zijn veelgenoemde oorzaken voor de afnemende arbeidstevredenheid van oudere leraren.
Lerarentekort
Dat is zonde, want we kampen in Nederland met een lerarentekort. Willen we ervaren leraren behouden voor het vak, dan moeten we investeren in coaching voor deze groep, zegt Veldman. In haar proefschrift onderzocht zij met name het verband tussen de arbeidstevredenheid van oudere leraren en de kwaliteit van hun relatie met leerlingen.
‘Uit mijn onderzoek blijkt onder meer dat tevreden leraren vaak intrinsieke factoren voor hun tevredenheid noemen, zoals een goede relatie met leerlingen, terwijl ontevreden oudere leraren vaak externe factoren zoals werk- en administratielast noemen,’ zegt Veldman. ‘Echter, een deel van de ontevreden leraren geeft aan dat ze de relatie met leerlingen niet kunnen vormgeven op de manier die ze eigenlijk willen.’
Daarnaast blijkt dat oudere leraren vaak slecht kunnen inschatten hoe hun relatie met de leerlingen is: in veel gevallen overschatten of onderschatten zij hun band met de kinderen. Hun inschattingen over die relatie komen in die gevallen niet overeen met de beoordelingen van de leerlingen zelf.
Coaching
Deze bevindingen zijn voor Veldman reden om voor te stellen dat de relatie met leerlingen onderwerp is bij de coaching van oudere leraren, óók bij oudere leraren die nog steeds tevreden zijn met hun werk. In die coaching zou het verband tussen de leraar-leerling-relatie en werktevredenheid een belangrijke rol moeten spelen. Dat is niet alleen in het belang van de leraar zelf, maar ook van de leerling. Die heeft er immers baat bij als de docent de relatie met de klas goed kan inschatten.
Momenteel gaat er in het publieke debat volgens Veldman nog onevenredig veel aandacht uit naar startende leraren. Hoe kunnen we hen voor het beroep behouden? ‘Dat is natuurlijk belangrijk, maar slechts een deel van de oplossing. Willen we ook in de toekomst over voldoende leerkrachten beschikken, dan zullen we ook de meer ervaren leraren langer voor het beroep moeten behouden.’