Leiden door de ogen van een Amerikaanse antropoloog
De lyrische documentaire over Leiden van de Amerikaanse antropoloog Mark Neupert is een hit. De Leidse antropoloog Janine Prins leerde Neupert de kneepjes van het vak bij de cursus Visual Methods die Antropologie aanbiedt. Wat vindt ze van Neuperts observatie? ‘Hij is helemaal native gegaan.’
Publiciteitsgolf
De massale aandacht kwam als een volslagen verrassing voor Prins. Van de Volkskrant (‘Bijzondere volksstam die Leienaars’) tot De Wereld Draait Door: media rapporteren gretig hoe de Amerikaanse antropoloog enthousiast observeert dat Leidenaren vooral wandelend, varend en fietsend gebruikmaken van de publieke ruimte. Het is een eeuwenoude stad die ontworpen is voor mensen en niet voor auto’s, benadrukt Neupert in Cobblestone Stories. A year of Modern Living in Leiden. Hij voorziet zaterdag 8 april bij een vertoning in Museum Volkenkunde zijn documentaire van commentaar (er zijn geen plaatsen meer).
Lesmateriaal Amerikaanse studenten
Waarom is Prins verrast door de publiciteit? De documentaire is oorspronkelijk niet bedoeld voor een breed publiek maar als lesmateriaal voor Amerikaanse studenten, legt ze uit. Neupert is docent aan het Oregon Institute of Technology. Hij wilde zijn studenten Urban Planning laten zien hoe Europeanen tegenwoordig in oude, van oorsprong middeleeuwse steden leven.
Cobblestone Stories. A year of Modern Living in Leiden/ Mark Neupert
Vanwege de gekozen cookie-instellingen kunnen we deze video hier niet tonen.
Bekijk de video op de oorspronkelijke website ofAtypische documentaire
In het collegejaar 2009/2010 nam de Amerikaanse academicus een sabbatical op en ging hij naar Leiden om hier het vak Visuele Etnografie te volgen. De Universiteit Leiden is de enige universiteit in Nederland met een geaccrediteerde master bij antropologie op dit gebied. Cobblestone Stories is niet het schoolvoorbeeld van documentaires die uit dit specialisme voortvloeien, zegt Prins. Neupert is duidelijk aanwezig als commentator omdat hij zijn studenten iets wil uitleggen. Terwijl doorgaans de makers uit de Leidse antropologische school, die bijvoorbeeld filmend veldwerk doen in Indonesië en Ghana, vooral stil observerend verslag doen.
Liefdevol portret
Prins, gastdocent bij het vak, leerde Neupert hoe je zo naturel mogelijk kunt filmen – tussen de mensen en op dezelfde ooghoogte. Ook hielp ze hem bij het editen. De invalshoek liet ze geheel aan Neupert over. ‘Het is echt zijn impressie.’ Die impressies monden uit in een liefdevol portret van Leiden en haar bewoners.
Wat is er zo bijzonder?
Voor de Nederlandse kijkers is het opmerkelijk dat de Amerikaan het opvallend vindt dat Leidenaren bijna alles op de fiets doen. Wat is er nu bijzonder aan meerlaagse stallingen met honderden fietsen? Dat Leidenaren hun feesten als Leidens Ontzet zo uitbundig buiten vieren? En dat een gemoedelijke coffeeshop zonder problemen vlakbij een speeltuin staat? ‘De documentaire zegt natuurlijk veel over de maker en wat hij gewend is’, beaamt Prins. ‘Maar vanzelfsprekende zaken registreren en filmen is juist een van de beste complimenten die een antropoloog kan krijgen. Hij heeft goed geobserveerd hoe wij leven. In de documentaire zie je dat hij zich heeft aangepast en zijn kinderen ook lopend naar school brengt. Een antroploog zou zeggen: hij is helemaal native gegaan.’
Geromantiseerd beeld
Heeft Neupert niet een iets te geromantiseerd beeld van Leiden? Prins: ‘Dat zou ik niet zo willen zeggen. Maar hij is inderdaad wel lyrisch over hoe men leeft in oude Europese steden. Hij focust veel op de highlights zoals de feesten. Misschien had hij nog iets meer saaiere situaties erin kunnen verwerken.’ Het verbaast Prins vooral hoeveel publiciteit deze ‘didactische productie’ bij Nederlandse media oproept. ‘Ze berichten het als: kijk eens een heuse Amerikaan richt de blik op ons. Het geheel wordt geframed als exotische rariteit. De media en soms zelfs academici hebben helaas nog steeds een verouderd beeld van antropologie.'
(LvP)