‘Internationaal isolement is geen optie’
Veiligheid in de breedste zin van het woord stond centraal tijdens het Interfacultair Congres op 4 april in Leiden. Met bijna 200 aanwezigen en bekende sprekers als Dick Schoof, Pieter van Vollenhoven en Ad Verbrugge was de eerste editie een succes.
‘We mogen niet paranoïde zijn, maar ook niet naïef’, waarschuwde Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding en Veiligheid Dick Schoof in zijn lezing. Hij was een van de sprekers op het eerste Interfacultair Congres, georganiseerd door Studieverenigingen OverlegPlatform (StOP), de koepelorganisatie van alle aangesloten studieverenigingen. ‘Russische, Iraanse en Chinese hackers proberen in te breken in computersystemen. Doordat ze regelmatig bedrijfsgeheimen buitmaken, loopt de Nederlandse economie schade op. En de eventuele val van het kalifaat van Islamitische Staat ervoor zorgen dat jihadisten terugkeren naar Nederland.’
Internationaal isolement
Met verschillende maatregelen hoopt Nederland deze dreigingen het hoofd te bieden. Zo is in februari van dit jaar de Wet op de inlichtingen- en veiligheidsdiensten uitgebreid, waardoor de AIVD meer bevoegdheden heeft om datastromen rond terrorismeverdachten te analyseren. Syrië-gangers worden bij terugkomst in Nederland direct aangehouden en ondervraagd. Hacks van buitenlandse overheden zijn zo mogelijk nog lastiger te bestrijden, zegt Schoof. ‘Eén ding is zeker: internationaal isolement is geen optie. We moeten informatie blijven delen. En als we terug moeten slaan, dan doen we dat in internationaal verband. Via de Europese Unie, de Verenigde Naties, de NAVO of onze internationale gerechtshoven. Overigens moeten we daar erg voorzichtig mee omgaan, want het leidt meestal tot verdere escalatie van een conflict.’
IRA vs IS
Hoe nieuw is het islamitisch terrorisme van vandaag de dag eigenlijk? Die vraag wierp Joost Augusteijn op tijdens zijn lezing. Augusteijn deed jarenlang onderzoek in Noord-Ierland naar de Irish Republican Army (IRA), en kan dus als geen ander een historische vergelijking trekken met andere terroristische groeperingen. Hij liet zien dat terrorisme een oud fenomeen is, en sinds het ontstaan in cycli terug lijkt te komen. Waren terroristen aan het eind van de 19de eeuw nog geïnspireerd door het anarchisme, later pleegden terroristen aanslagen vanuit het antikoloniale, sociaal-revolutionaire of religieuze gedachtengoed.
Niet uniek
‘Al verandert het gedachtegoed, verder blijven de ingrediënten verrassend vaak hetzelfde’, zegt Augusteijn. ‘Zo heeft het overgrote deel van het terrorisme een regionaal doel. Of het nou gaat om de IRA of Islamitische Staat, beide groepen zijn allereerst uit op controle over een bepaald gebied. Het grensoverschrijdende terrorisme blijft al die tijd behoorlijk stabiel.’ Ook is het volgens Augusteijn zeker niet uniek dat Islamitische Staat ongelimiteerd onschuldigen vermoord, zoals tijdens de aanslag op de Bataclan in Parijs in november 2015. Iets dergelijks deden paramilitairen van de Ulster Defence Association (UDA) bijvoorbeeld toen ze in 1993 in Greysteel (Noord-Ierland) een Halloweenfeest aanvielen. Daarbij kwamen acht mensen om, zowel katholieken als protestanten. ‘Vaak worden de huidige vormen van terrorisme als uniek bestempeld. Dat is logisch, want het baant de weg voor beleidsveranderingen. Maar als je het in historisch perspectief zet, blijkt dat terrorisme nu niet veel anders is dan vroeger.’
Foto bovenaan: Dick Schoof, Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding en Veiligheid
Over het Interfacultair Congres
De organisatie van het Interfacultair Congres lag in handen van Studieverenigingen OverlegPlatform (StOP), de koepelorganisatie van alle aangesloten studieverenigingen. Iedere vereniging droeg één spreker aan, waardoor er een gevarieerde mix ontstond van wetenschappers en beleidsmakers die het onderwerp ieder vanuit hun eigen expertise benaderden. Naast Schoof en Augusteijn spraken ook Pieter van Vollenhoven (hoogleraar Risicomanagement aan de Universiteit Twente), Ad Verbrugge (filosoof), Bert Leufkens (voorzitter College ter Beoordeling van Geneesmiddelen) en Edwin Bakker (hoogleraar Terrorisme en Counterterrorisme aan de Universiteit Leiden).