Vrouwen weer op de universitaire agenda
De vrouwenzaak staat weer op de agenda van de Universiteit Leiden. Dat was op 8 maart duidelijk in het Academiegebouw. Eerst een informele bijeenkomst met vrouwelijke Leidse hoogleraren en talenten, toen de 27e Annie Romein-Verschoorlezing. Over gelukkige en boze vrouwen.
Praten bij een hapje en een drankje
Bijl
‘Hier zitten de gelukkigen’, zegt hoogleraar Klassieke talen Ineke Sluiter, gelauwerd met een Spinozapremie en de Prijs Akademiehoogleraren, op de informele bijeenkomst in het restaurant van de Faculty Club. Informeel is: een kort praatje van vicerector Hester Bijl en daarna met elkaar praten bij een drankje en een hapje. Sluiter doelt erop dat de vrouwen die voor de bijeenkomst zijn uitgenodigd, het in elk geval tot hoogleraar hebben geschopt of erkenning in de vorm van een subsidie of een laureaat binnen hebben gesleept. En daar heeft ze gelijk in.
Op Research Area-subsidie
De nieuwe hoogleraar Antropologie Cristina Grasseni - sinds 1 februari - is via Harvard en Utrecht in Leiden terecht gekomen en heeft inderdaad ook geen klachten over enig glazen plafond. Nog een gelukkige is Anna van Duijvenvoorde. Ze is universitair docent bij de groep Neurocognitieve Ontwikkelingspsychologie van Eveline Crone. En is op haar 33ste al senior onderzoeker. Ze heeft net een grote Open Research Area-subsidie van NWO verworven, gericht op internationale samenwerking. Ze is zich zeker bewust van het genderverschil en probeert het te verkleinen. Het is een leerzaam rijtje dat ze opsomt: ‘Niet te bescheiden zijn en jezelf goed genoeg in de markt zetten; je profileren; de credits die je verdient ook opeisen; letten op de bias in jezelf – iedereen heeft man/vrouwvooroordelen, jijzelf ook; je over je teleurstellingen heen zetten. Met name in het mezelf profileren ben ik de laatste jaren gegroeid.’
|
% vrouwen |
2012 |
2013 |
2014 |
2015 |
2016 |
|
Hoogleraar |
19,7% |
21,0% |
23,3% |
24,3% |
24,8% |
Ontwikkeling van het aandeel vrouwelijke hoogleraren aan de Universiteit Leiden
Leidse ambities
De bijeenkomst voor vrouwelijke wetenschappers, voorafgaand aan de Annie Romein-Verschoorlezing, is voortgekomen uit het initatief 'Meer ruimte voor vrouwen' dat vorig jaar rond Internationale Vrouwendag werd georganiseerd. Vicerector Hester Bijl wil van de bijeenkomst een traditie maken. En daar blijft het niet bij. De energieke Bijl heeft ook ambities voor het verhogen van het aandeel vrouwelijke hoogleraren. ‘We lopen nu met een aandeel van 24,8% voorop in Nederland, maar zijn nog zeker niet tevreden. We willen naar 28% in 2019 en dan komt 30% in 2020 misschien wel in zicht. Nu al is 30% van de nieuw aangestelde hoogleraren vrouw. We krijgen naar verwachting tien van de honderd vrouwelijke hoogleraren extra die het ministerie van Onderwijs financiert. Dat helpt. We moeten ook eens kijken naar de functie van Wetenschappelijk Directeur. En in de gaten houden hoe het zit in de pijplijn, dat ziet er ook niet gek uit: we hebben nu meer vrouwelijke universitair docenten dan promovendi.’ Het is inderdaad een doorbreking van de beruchte pyramide dat hoe hoger de functies zijn, hoe minder ze worden bezet door vrouwen.
Annie Romein-Verschoorlezing
Op naar de Annie Romein-Verschoorlezing, met journaliste en publiciste Sheila Sitalsing als spreekster en Aminata Cairo, beleidsmedewerker bij het Diversity Office van de Leidse universiteit als referent.
Annemiek Ottenhof
Sitalsing introduceert Annemiek Ottenhof, lid van het Lagerhuis van DWDD. Ze schreef een carnavalslied: Geef mij maar PVV / Dat is beter dan VVD / Sla je hand in mij en ga met me mee / En als je niet stemt op PVV / Ga dan maar lekker met Markie mee / Die sturen wij overzee. Dat werd snel een internethit en Ottenhof kwam in allerlei TV- en radioprogramma’s, zoals in het Lagerhuis. ‘Maar als amusement, als vermaak’, stelt Sitalsing. ‘In wat haar werkelijk beweegt en in haar verhaal is niemand geïnteresseerd. Dat is het verhaal van scheiding, ontslag, uitkering en armoede. En van haar stichting.’
30% heeft reden voor pessimisme
Dat Ottenhof een stichting heeft opgezet waarmee ze zich inzet voor mensen die ‘te rijk zijn voor de voedselbank maar te arm om iedere dag fatsoenlijk te kunnen eten.’ En het is waar, weet Sitalsing. De sociale zekerheid is soberder geworden maar werk is lang niet altijd de panacee. Voor iemand als Ottenhof is werk: rotbaantjes met oproepcontracten. Samen met het precariaat, het spiegelbeeld van de geprivilegieerde bovenlaag die alles heeft, vormt deze groep werkenden 30% van de bevolking. Hebben vrouwen in die groep redenen om boos te zijn? Ja, in die groep zit pessimisme. En boosheid.
Ook hoogopgeleide vrouwen lopen risico
En wie denkt dat het met de opgroeiende generatie meisjes wel goed komt omdat ze ijveriger leren, minder uitvallen en hoger opgeleid zijn dan jongens, heeft het mis: ze beginnen meteen in deeltijd te werken, zijn minder vaak economisch zelfstandig, minder positief over hun carrièreperspectief en hebben vaker een tijdelijk contract of werk als uitzend- of oproepkracht. ‘Nederland is hierin zo ongeveer het achterlijkste land van de Europese Unie’, stelt Sitalsing. Vrouwen lopen ook meer risico, zeker als ze gaan scheiden. Kunnen hoogopgeleide vrouwen met een mooie baan die tobben over het glazen plafond ook eens aan deze groep denken? Daar komt bij dat het pannetje soep in de participatiesamenleving nooit door een man wordt afgeleverd bij een hulpbehoevende maar altijd door een vrouw. Vertegenwoordigd in het parlement zijn ze ook al niet. Een schone taak voor de vrouwenbeweging is de vrouwen aan de overzijde van de opleidingskloof de hand te reiken.
Verhalen
Romein-Verschoorcommissie: Judi Mesman (l) en Greta
Noordenbos, met in hun midden de vicerector.
Hebben vrouwen specifieke redenen om boos te zijn? Ja, vindt ook Aminata Cairo. Ze zegt als antropoloog ‘van de verhalen’ te zijn. Over Barbados bijvoorbeeld, waar vrouwen zogenoemd de functie van secretaresse bekleden maar niets anders doen dan tegen een zeer laag loon data intikken. Op het moment dat het werk gedeeltelijk wordt geautomatiseerd door middel van scannen, worden de vrouwen eruit gegooid en vervangen door mannen; die zouden dat scannen beter kunnen. Natuurlijk doet dat wat met de afgedankte vrouwen.
Stemmen van blanke vrouwen op Trump geen verrassing
hand van hun verhalen
‘En nu neem ik u mee naar het Amerika van Trump.’ Dat de meerderheid van de blanke vrouwen op Trump stemde, was voor Cairo geen verrassing: al sinds 2004, toen het voor het eerst werd onderzocht, stemmen blanke vrouwen op de Republikeinse kandidaat. “Hoe komt dat? Volgens diverse bronnen omdat witte vrouwen mannen altijd als hun hoeder hebben beschouwd, het patriarchaat hebben geïnternaliseerd. Ze doen wat ze denken dat goed is voor hun man en hun zonen. En verdwijnen zelf. Bij zwarte vrouwen is het beeld diametraal anders, die stemmen voornamelijk democratisch. Maar Cairo argumenteert dat vrouwen wel degelijk hun eigen motivatie hebben om bezorgd te zijn, helemaal als het gaat om hun ervaringen met globalisatie.
Desnoods zingen
Vrouwen hebben heel veel reden om boos te zijn. ‘Erken je boosheid en gun jezelf en andere vrouwen die te laten zien!’, zegt Cairo. ‘Vrouwen moeten hun vertrouwen en hun waardigheid terugkrijgen. Dus niet vermijden of verbergen. En probeer er iets mee te doen. Desnoods zingen.’ En ze zingt met haar mooie stem een lied. Een ander protestlied dan Annemiek Ottenhof. Maar toch is de cirkel mooi rond.
(CH)
Athene’s Angels
Ineke Sluiter is een van vier initiatiefnemers van Athena’s Angels die ijveren voor meer vrouwen in hogere wetenschappelijke functies en vrouwendiscriminatie aan de orde stellen. Ze meldt dat NWO organisatiepsycholoog en mede-Angel Naomi Ellemers (eerst Leiden, nu werkzaam in Utrecht) heeft gevraagd om trainingen te ontwikkelen voor de commissies die onderzoeksvoorstellen beoordelen, om man/vrouwvooroordelen zoveel mogelijk uit te sluiten. ‘Het initiatief komt van NWO, dat is mooi. Het begint bij bewustwording.’
Op de website van de Angels staan veel, vaak stuitende, voorbeelden van vrouwendiscriminatie. Sluiter vertelt op de bijeenkomst een anekdote. Ze was kort geleden uitgenodigd om een lezing te geven aan een gezelschap van uitsluitend mannen. Een van de heren komt naar haar toe en zegt: ‘Zorg jij even voor de koffie?’ Hij schaamde zich wel dood toen hij ontdekte dat zij de spreekster was. Maar Sluiter weet ook dat vrouwen zelf eveneens een bias van man/vrouwvooroordelen hebben.