Minder agressie door goed reflectief vermogen?
Om gedragsproblemen in de vroege kindertijd te voorkomen en aan te pakken, zouden we meer aandacht moeten hebben voor de verbetering van het reflectief vermogen van toekomstige moeder. Hanneke Smaling laat met haar promotieonderzoek - uitgevoerd bij de afdeling Orthopedagogiek - zien dat het reflectief vermogen van de moeder een belangrijke rol kan spelen bij het ontwikkelen van fysieke agressie.
“Ouderlijk reflectief vermogen kun je uitleggen als een “gedachten lezende” eigenschap die ervoor zorgt dat de ouder zowel de eigen mentale staat als die van het kind (h)erkent en begrijpt om vervolgens hier adequaat op te reageren”, aldus Hanneke Smaling: “Als de moeder voor haar zwangerschap een goed reflectief vermogen heeft, lijkt de kans kleiner dat haar kind fysieke agressie zal ontwikkelen in de vroege kindertijd."
"Vrouwen die onder ongunstige omstandigheden hun eerste kind verwachten, hebben vaak een verminderd reflectief vermogen. Dit kan ervoor zorgen dat zij na de geboorte van hun kind minder sensitief of adequaat ouderlijk gedrag laten zien. Hierdoor kunnen kinderen op hun beurt weer gedragsproblemen ontwikkelen.”
Veranderbare factoren identificeren
Het terugdringen van agressie is in de afgelopen jaren in toenemende mate een maatschappelijke prioriteit geworden. Agressie in de vroege kindertijd vergroot de kans op latere agressieproblemen en antisociaal gedrag. In de peutertijd is er al een groep hoog agressieve kinderen te identificeren die later in de ontwikkeling de meer persistente en ernstigere vormen van agressie en antisociaal gedrag laat zien. Het is van belang om veranderbare factoren te identificeren die samenhangen met het ontstaan en/of de instandhouding van het probleemgedrag.
Het ouderlijk reflectief functionerend vermogen (RF) is in dat kader een interessant concept, aangezien dit een vaardigheid is die te trainen is. In Smalings proefschrift "Maternal reflective functioning: Influence on parenting practices and the early development of externalizing behavior" is de invloed van het RF-vermogen van moeder op de ontwikkeling van - voorlopers van - gedragsproblemen in de vroege kindertijd, in het bijzonder fysieke agressie, bekeken.
"Onze bevindingen suggereren dat het bij de preventie en aanpak van vroege gedragsproblemen belangrijk is om te investeren in het verbeteren van het ouderlijk RF, bij voorkeur al tijdens de zwangerschap."
Een goed begin
De studies in dit proefschrift maken deel uit van een longitudinaal onderzoek naar de neurobiologische en neurocognitieve voorspellers van vroege gedragsproblemen. In deze studie, de ‘Mother-Infant Neurodevelopment Study’ (MINDS) – Leiden ofwel ‘Een Goed Begin’, worden tevens de effecten onderzocht van een intensief coachingsprogramma, dat hoofdzakelijk gericht is op het verbeteren van het ouderlijk RF bij vrouwen uit een hoog-risico milieu die hun eerste kind verwachten. Lees meer