Startbijeenkomst Leiden Islam Academie: kennis vergaren en anderen ontmoeten
De directie van de Leiden Islam Academie, Maurits Berger en Fatiha Azzarhouni, mocht zich gelukkig prijzen. De startbijeenkomst van de Leiden Islam Academie op 7 december in het Academiegebouw trok precies het beoogde publiek: een bont gezelschap van mensen die iets met de islam te maken hebben.
Behoefte aan kennis
Niet alleen de ambassadeurs van Engeland, Marokko, Pakistan en Frankrijk waren present maar ook studenten, adviseurs, huisartsen, ondernemers, veiligheidsdeskundigen, docenten, journalisten, politici, ambtenaren, imams en nog veel meer beroepsgroepen. De circa honderdvijftig aanwezigen vertegenwoordigden de maatschappelijke partijen die behoefte hebben zich te laven aan de overvloedige kennis over de islam die bij de Universiteit Leiden voorhanden is. En precies daarvoor is de Leiden Islam Academie (LIA) opgericht.
De activistische professor
Het symposium ging over de verschillende manieren waarop islam zich manifesteert in de Nederlandse samenleving, en hoe een universiteit daarmee moet omgaan. Er waren enkele wat kortere praatjes en een rondetafelgesprek met een politicus, een vertegenwoordiger van een organisatie van geschiedenisleraren, een journalist, een imam en een wetenschapper. Vervolgens vier parallelle Proeflokalen: een inleiding over een onderwerp zodat men daaraan kon proeven, gevolgd door discussie. En er was ruim de tijd om bij een drankje en veel hapjes bij te praten of te netwerken. Bijzonder was de komst van filosoof Tariq Ramadan, hoogleraar in Oxford en Qatar. Hij verzorgde een prikkelende slotlezing: ‘Professor en activist, dat is voor mij geen tegenstelling maar een pleonasme.’
‘Alle belangrijke vraagstukken raken aan de islam’
Aldus de politicus in het rondetafelgesprek. Hij bespeurde dat de islam van alles de schuld krijgt, of het nu gaat om migranten, criminaliteit of wat ook. Tariq Ramadan zag het later op de dag anders. 'Het ligt dieper. Vrijwel alle problemen zijn terug te voeren op de steeds maar groeiende kloof tussen arm en rijk. Zelfs radicalisering heeft niets te maken met de islam.’
‘…. soms die lease-auto’
Fatiha Azzarhouni (op de foto bovenaan rechts naast Tariq Ramadan), vicedirecteur van LIA, was oorspronkelijk ICT-er. Ze vertelde hoe ze zich ergerde aan het islamdebat maar zich realiseerde hoe weinig ze eigenlijk van haar eigen godsdienst wist. Ze zegde haar baan (en haar lease-auto) op en ging in Leiden de inmiddels weer opgeheven opleiding Islamitische theologie volgen. ‘Nooit spijt van gehad, behalve dan soms een beetje van die auto.’
‘Moslims zijn shoppers’
Maurits Berger, hoogleraar Islam en het Westen, verzorgde het Proeflokaal over de sharia. Moeten we shariaraden toestaan? In vliegende vaart presenteerde hij feiten rond het Nederlandse rechtssysteem, dat veel vrijheid toestaat. En over de sharia, die voor moslims in Europa vooral een stelsel van leefregels is voor onder meer kleding, voedsel en religie. Maar wat doe je als je op islamitische wijze wilt scheiden? Sommigen gaan ervoor naar Engeland, waar shariaraden bestaan. Mag dat ook in Nederland? De zaal was verdeeld. ‘Het zou goed zijn als er meerdere van waren,’ zei iemand, ‘Moslims zijn shoppers, die gaan naar de raad toe die voor hen het beste uitpakt.’ Zoals Ramadan het later zou zeggen: ‘One islam, many cultures.’
‘Ik ben heel blij met dit mooie initiatief’
Minister van OCW, Jet Bussemaker zou in persoon aanwezig zijn op de startbijeenkomst maar was verhinderd door hogere politieke verplichtingen. Altijd het risico bij politici. Maar ze wendde zich via een videofilm tot het publiek in de zaal. Daarin zei ze hoezeer ze de oprichting van de Leiden Islam Academie toejuicht. ‘Ik ben heel blij met dit mooie initiatief.’
‘Het raamwerk staat, klaar om uitgewerkt te worden’
Frank Pieke directeur van het Leiden University Centre for the Study of Religion (LUCSoR), opende het symposium. Hij behandelde in vogelvlucht de oriëntatie van de Universiteit Leiden op de islam (sinds de 17e eeuw), en hoe de Leiden Islam Academie daar weer een nieuwe stap in zet. ‘Om over de betekenis van de Islam in Nederland op genuanceerde wijze te onderwijzen en onderzoek te doen heb je, naast expertise, vooral veel wijsheid en moed nodig.’
‘Europa is al eeuwen islamitisch’
Tariq Ramadan, in Oxford hoogleraar Contemporary Islamic Studies, gebruikte het door hem gemunte begrip clash of perceptions als lijn van zijn betoog. Dat voerde langs allerlei actuele thema’s. Zo betoogde hij dat de islam in Europa niks nieuws is: Oost-Europa heeft immers al net zo lang islamitische als christelijke gemeenschappen. En wat te denken van het koloniale verleden... Nederlands-Indië had ook toen al een grote islamitische populatie. ‘En daar hoor je nooit wat over’, mompelde iemand in de zaal.
‘Neerkijken is ook een politiek standpunt’
Ramadan zei ook dat academici altijd een goede balans moeten zoeken tussen onderzoek en maatschappelijke betrokkenheid. En dat ze ervoor moeten uitkijken dat ze hun academisch krediet niet verspelen door neer te kijken op groepen die zich door angst en emoties laten leiden. ‘Dat neerkijken is ook een politiek standpunt’, stelde hij.
(CH/fotografie Stefanie Uit den Boogaard)
