Beter rekenen in groep 8
Zwakke rekenaars uit groep 8 presteren beter als ze bij ingewikkelde sommen de berekeningen opschrijven. Dat ontdekte psycholoog Marije Fagginger Auer. De specialist in Methodologie en Statistiek ziet perspectief: ‘Na een training kiezen deze leerlingen vaker voor deze oplossingsstrategie.’ Promotie op 15 juni.
Het belang van berekeningen opschrijven
Het rekenniveau van leerlingen in groep 8 is de afgelopen decennia op bepaalde onderdelen sterk gedaald, in het bijzonder bij vermenigvuldigen en delen met meercijferige getallen (bijvoorbeeld 23×56 en 544÷34). Dit hangt samen met veranderingen in de strategieën die leerlingen gebruiken om opgaven op te lossen: leerlingen beantwoorden vaker opgaven zonder daarbij een berekening te noteren en ze maken daarbij veel fouten. Promovenda Fagginger Auer: ‘We wilden meer inzicht krijgen in deze ontwikkelingen en in mogelijke oplossingen. Ons onderzoek laat zien hoe belangrijk het is om de oplossingsstrategieën van kinderen te bestuderen. Ook toont het aan dat kinderen baat kunnen hebben bij het opschrijven van hun berekeningen, vooral de kwetsbare groep zwakkere rekenaars.’
Kiezen tussen rekenstrategieën
Kinderen lossen rekenopgaven met allerlei rekenstrategieën op, bijvoorbeeld met cijferalgoritmes zoals de staartdeling of een kolomsgewijze aanpak. Ontwikkelingen in het rekenonderwijs hebben geleid tot meer aandacht voor informele strategieën, zoals hoofdrekenen. Voor zwakkere rekenaars lijkt het soms wat te hoog gegrepen om verstandig te kunnen kiezen tussen strategieën. Deze leerlingen kiezen vaak voor het risicovolle beantwoorden zonder een berekening op te schrijven. Jongens doen dat weer vaker dan meisjes. De leerkracht lijkt hier maar een beperkte invloed op te hebben. Er is echter wel iets aan te doen. Als zwakkere rekenaars berekeningen op moeten schrijven, dan presteren ze beter. Na een training kiezen deze leerlingen vaker voor het opschrijven van berekeningen.
Peilingsdata en experimenten
‘In ons onderzoek hebben we twee aanpakken gecombineerd om meer te weten te komen over de manier waarop groep-8-leerlingen een vermenigvuldig- of deelstrategie kiezen en over de prestaties die hun keuze oplevert. Voor de eerste aanpak maakten we gebruik van een peiling van Cito van het nationale rekenniveau. We hebben in kaart gebracht hoe bij deze peiling rapportages van leerkrachten over hun rekenlessen samenhangen met het strategiegebruik en de prestaties van leerlingen. Daarvoor gebruikten we nieuwe toepassingen van modellen met latente variabelen. De tweede aanpak bestond uit experimenten op basisscholen, waarbij we keken naar de spontaan gebruikte rekenstrategieën en de prestaties (accuratesse en snelheid) van leerlingen en hoe deze gunstig kunnen worden beïnvloed. Opschrijven gaf een grotere kans op een goed antwoord, maar kostte wel meer tijd.’
10voordeleraar
Fagginger Auer gaat haar in Leiden verworven expertise inzetten bij de Vereniging Hogescholen in Den Haag. ‘Als psychometrisch specialist ga ik me bezighouden met landelijke kennistoetsen voor lerarenopleidingen voor het project 10voordeleraar (zie kader).’
10voordeleraar
Leraren moeten hun vak en hun vakkennis beheersen, daar mag geen twijfel over bestaan. Een aantal jaar geleden is daarom het initiatief genomen om de kenniscomponent in de lerarenopleiding te versterken. In 2008 is in overleg met de lerarenopleidingen en het ministerie van Onderwijs besloten tot het ontwikkelen van kennisbases, landelijke kennistoetsen en peer-review. Alle activiteiten zijn ondergebracht in het programma 10voordeleraar.