‘Ook communicatie moet wetenschappelijk onderbouwd zijn’
Wetenschapscommunicatie is veel meer dan af en toe een column schrijven of een lezing geven. De communicatie zelf moet óók gestoeld zijn op degelijk wetenschappelijk onderzoek, zegt hoogleraar Ionica Smeets in haar oratie.
Smeets is sinds 1 juli 2015 hoogleraar Wetenschapscommunicatie aan de Universiteit Leiden. Op 13 mei spreekt zij haar oratie uit, getiteld Enige beschouwingen over de waarde der wetenschapscommunicatie.
Evidence-based
In haar oratie pleit Smeets voor meer onderzoek naar wetenschapscommunicatie. Smeets: ‘Wetenschapscommunicatie wordt vaak gezien als een kwestie van doen. Dat is niet gek, want die praktische kant is het meest zichtbaar: denk aan columns, blogs of lezingen bij Studium Generale en in de Nacht van Kunst en Kennis. Het zijn de dagelijkse uitingen om wetenschap naar een groot publiek te brengen.’
Toch zijn die praktische uitingen volgens Smeets gebaat bij meer wetenschappelijke onderbouwing. ‘Wetenschapsvoorlichting gebeurt nog te vaak op basis van onderbuikgevoelens over wat wel en niet werkt. Het is lang niet altijd duidelijk of je wel de beoogde doelen bereikt. Dat is natuurlijk vreemd, zeker omdat je over wetenschappelijke onderwerpen communiceert. Ik pleit voor een evidence-based benadering van wetenschapscommunicatie.’
‘Nerdy’ meisjes
Als voorbeeld noemt Smeets de pogingen om meer meisjes een technische studierichting te laten kiezen. Voorvechters zetten vaak meisjes in als rolmodellen, maar uit onderzoek blijkt dat dit niet noodzakelijk meer vrouwelijke studenten aantrekt. Smeets: ‘Sterker nog: een ‘nerdy’ meisje bij de voorlichting trekt zelfs minder vrouwelijke studenten dan een jongen die tennist en gitaar speelt.’
De komende tijd hoopt Smeets de wetenschapscommunicatie te verrijken met meer van dit soort onderzoeken. Dat doet ze het liefst samen met uiteenlopende studierichtingen, en met oog voor praktische resultaten die direct toepasbaar zijn in de communicatie-uitingen van wetenschappers en kennisinstellingen. Zo wil ze bijvoorbeeld onderzoek doen naar jargon in de Aardwetenschappen, en naar het toepassen van citizen science (burgerwetenschap) in de Wiskunde.
Afrekenen
Ze hoopt dat wetenschapscommunicatie de komende jaren een belangrijker onderdeel wordt van de universitaire wereld. ‘Universiteiten rekenen onderzoekers momenteel voornamelijk af op hun onderzoek en in mindere mate op hun onderwijs. Het zou mooi zijn als ook publieksactiviteiten zoals opiniestukken, columns en lezingen gezien worden als werktijd. Al die outreach is immers goed voor de zichtbaarheid van de universiteit als geheel.’
Over Ionica Smeets
Ionica Smeets (1979) studeerde Wiskunde aan de Technische Universiteit Delft en promoveerde in 2010 aan de Universiteit Leiden. Ze is onder een breed publiek bekend door haar populair-wetenschappelijke columns, blogs, boeken en televisiewerk. Ook schreef ze verschillende boeken over wetenschapscommunicatie, waaronder Vallende Kwartjes – Een slimme selectie van leesbare wetenschap (samen met Bas Haring) en Het exacte verhaal - Wetenschapscommunicatie voor bèta’s.