Leo Lucassen verzorgt Vossius-lezing
Leo Lucassen spreekt op 10 maart de achtste Vossius-lezing uit in de aula van het Amsterdamse Vossius Gymnasium. Hij zal de huidige vluchtelingencrisis vergelijken met eerdere migratiegolven in Europa.
Draagvlak voor vluchtelingen
Lucassen is hoogleraar Sociale Geschiedenis aan de Universiteit Leiden. Hij is gespecialiseerd in migratie en integratie en publiceerde daarover diverse boeken. Hij zal in zijn lezing ingaan op de huidige vluchtelingencrisis in Europa. Hij licht toe: ‘Ik zal proberen te beantwoorden welke factoren bepalen hoe groot het draagvlak is voor de opvang van vluchtelingen. Ik doe dat door een aantal casussen uit de Nederlandse geschiedenis van de 20e eeuw te analyseren, te beginnen bij de Belgische vluchtelingen in de eerste Wereldoorlog. Welke factoren bepalen nu of de bevolking bereid is vluchtelingen op te vangen of zich juist afhoudend of vijandig op te stellen?’
Identificatie
Het mechanisme van identificatie speelt daarbij een centrale rol, aldus Lucassen. ‘Kunnen wij ons verplaatsen in vluchtelingen of zien wij hen primair als een bedreiging? Om die vraag te beantwoorden moeten we niet alleen kijken naar de kernmerken van de vluchtelingen zelf, maar ook naar de opstelling van de media, maatschappelijke groeperingen zoals kerken en actiecomités en last but not least de overheid.’
Opstelling van de staat
Draagvlak is geen autonoom fenomeen, concludeert Lucassen, maar wordt in hoge mate bepaald door hoe de staat zich opstelt. Benadrukt die de overeenkomsten met de eigen bevolking, of juist de verschillen? Dat laatste gebeurt nu, maar ook in de jaren dertig bij de Joodse vluchtelingen uit Nazi-Duitsland, aldus Lucassen.
Vluchtelingen uit Indië
Ook zal hij ingaan op de bijzondere geschiedenis van de driehonderdduizend immigranten uit Nederlands-Indië die na de oorlog naar Nederland kwamen. ‘Die waren gevlucht voor het nieuwe nationalistische en anti-Nederlandse bewind van Soekarno. Een deel van hen waren Nederlandse expats, maar verreweg het grootste deel was van gemengd Nederlands-Indische herkomst. De meesten waren nog nooit in Nederland geweest.’ De toenmalige regeringen definieerden hen niet als vluchtelingen of immigranten, aldus Lucassen, maar als repatrianten: mensen die terugkomen naar het vaderland. ‘Deze bewust gekozen inclusieve definitie gaf aan dat zij erbij hoorden en de Nederlanders gewoon moesten inschikken – er heerste grote woningnood en tot 1953 was de werkloosheid hoog. Voor het draagvlak maakte die keuze erg veel uit.’
Asielzoekers in de jaren negentig
Tot slot zal Lucassen een vergelijking maken tussen de huidige vluchtelingen en de grote groep asielzoekers uit de jaren negentig. Hij laat zien dat het verschil niet zozeer de aantallen of herkomst is, maar de opkomst van populistische partijen, de sinds 11 september 2001 wijdverbreide islamofobie en de rol van de sociale media. ‘Samen hebben die een veel giftiger en negatiever klimaat gecreëerd dan er in de jaren negentig bestond.’
Vossius-lezing en Comeniuslezing
Vóór Leo Lucassen verzorgden Maarten van Rossem, Robbert Dijkgraaf, Alexander Rinnooy Kan, Frits van Oostrom, Louise Fresco, Taco Dibbits en Paul Schnabel de jaarlijkse Vossius-lezing. Die vraagt aandacht voor thema's die de school ter harte gaan: de relatie tussen wetenschap, techniek en het reguliere onderwijs, de reflectie van het onderwijs op belangrijke maatschappelijke ontwikkelingen, het belang van de overdracht van kunst en cultuur en de hedendaagse betekenis van de Klassieken. De lezing is alleen toegankelijk voor (oud-)Vossianen en genodigden en met aanmelding.
Leo Lucassen zal op 2 april tevens de Comeniuslezing uitspreken. Hierin gaat hij eveneens in op de actualiteit rond migratie, die hij zal duiden in de geest van het gedachtegoed van theoloog, filosoof en pedagoog Jan Amos Comenius. Deze lezing vindt plaats in de Grote Kerk in Naarden en is na aanmelding gratis toegankelijk.