Nooit meer slapen tijdens college
Hoe win je de aandacht van studenten in competitie met digitale verlokkingen als Facebook? Welke vaardigheden zijn nodig in de snel veranderende wereld? Op 23 november gingen docenten in conclaaf op een congres over innovatief onderwijs.
Schoenen bestellen
‘Is innovatie in het onderwijs nodig?’, vraagt Beerend Hierck, voorzitter van de Teachers' Academy aan bestuurskundestudent Mikal Tseggai. De voorzitter van het Leids Universitair Studentenplatform meent van wel. ‘Studenten van nu zijn niet meer de studenten van twintig jaar geleden. We zijn gewend aan technische toepassingen en online communicatie door sociale media.’ Tseggai beaamt dat die online mogelijkheden studenten ook sterk kunnen afleiden. ‘Ik zie tijdens colleges wel eens studenten op Facebook of online schoenen bestellen.’
Zee van blauwe schermpjes
Moeten we laptops en smartphones verbieden tijdens colleges? Het is een onderwerp dat sterk leeft op dit congres over innovatief onderwijs. Menig docent spreekt over de zee van blauwe schermpjes in de collegezaal. In het gunstigste geval worden de apparaten gebruikt voor aantekeningen. Maar er worden ook likes uitgedeeld. De meningen van de aanwezige docenten lopen uiteen. Want online toepassingen zijn tegelijkertijd de katalysator voor vernieuwingen in het onderwijs, zo illustreert het verhaal van keynote spreker Eric Mazur, de grondlegger van Peer Instruction, een werkvorm waarmee docenten inmiddels wereldwijd interactief hoorcollege geven.
Laat studenten denken tijdens het college
Focus minder op inhoud en meer op denkvaardigheden is de boodschap van Mazur, hoogleraar natuurkunde aan Harvard University. Mazur gooide het roer om toen hij zag hoe zijn studenten in verwarring raakten nadat hij minder voorspelbare examenvragen bedacht. ‘Tijdens traditionele colleges onderdrukken studenten de neiging om na te denken; ze moeten immers luisteren naar de docent. Hierdoor vinden de verwerking van informatie en het leerproces buiten de collegezaal plaats.’ Tijdens zijn college moeten studenten juíst denken en met elkaar discussiëren.
Quiz
Zijn studenten krijgen huiswerk op en bespreken dat met elkaar via het online leerplatform Persuall. Ze arceren moeilijke passages en vragen of een medestudent raad weet. Vervolgens reageren de studenten op elkaars suggesties en vragen. Een geautomatiseerde tool inventariseert de interactie van studenten en beloont die met punten. In het college bespreekt Mazur de onderwerpen en de vragen die online voor de meeste discussie zorgden. Hij prikkelt studenten door hen vragen te stellen alsof het een quiz is.
Studenten leren vooral van elkaar
Onder grote hilariteit demonstreert Mazur deze quizvorm op het congres. In stilte laat hij de zaal even nadenken over een natuurkundevraag en via een stemkastje geven de docenten hun antwoord. Vervolgens moeten ze met buren discussiëren die een ander antwoord kozen. Hierna mogen ze weer stemmen: is hun antwoord hetzelfde, of heeft iemand hen overtuigd van het tegendeel? Mazur: ‘Zo heb je nooit meer slapende studenten in je college. Ze raken betrokken doordat ze telkens feedback op elkaar geven. Studenten kunnen beter van elkaar leren omdat ze in hetzelfde leerproces zitten en snappen wat moeilijk te begrijpen is. Een professor vergeet dat vaak.’
Online onderwijs hoeft niet anoniem te zijn
Vicerector Simone Buitendijk benadrukt ook het belang van betrokken studenten. ‘Wij willen betrokken studenten opleiden. Die niet alleen vaardigheden leren, maar ook leren hoe we om moeten gaan met globale problemen zoals klimaatverandering.’ Goed onderwijs voor iedereen is daarbij essentieel en universiteiten kunnen hierin een belangrijke rol spelen. Als voorbeeld noemt ze de MOOCs (Massive Open Online Courses) van de Universiteit Leiden. De hele wereld kan gratis colleges volgens van Leidse onderzoekers zoals terrorisme-expert Edwin Bakker. Buitendijk benadrukt dat online onderwijs niet anoniem hoeft te zijn. Zeker niet bij de SPOCs (Small Private Online Courses) waarbij een kleine groep internationale studenten online participeert in Leidse colleges.
Screencast
Op het congres doen docenten ook inspiratie op in de workshops en op de informatiemarkt. Een medewerker van de faculteit Sociale Wetenschappen demonstreert hoe het programma Screencast werkt. Met dit gratis online programma kunnen docenten voor een webcam presentaties geven en die integreren met teksten. De gecombineerde presentaties kunnen op Prikbord of YouTube worden gezet, zodat studenten goed voorbereid naar college komen. Lisette van Lieshout, docent parasitologie van het LUMC, is enthousiast. ‘In zo’n presentatie kan ik alvast feitelijke kennis kwijt. In het college is er dan meer tijd voor interactie. Met vroegere e-learning-methoden hadden we een ict-medewerker nodig om het in elkaar te zetten. Maar nu kan ik het eenvoudig zelf doen.’
(24 november 2015 - LvP)
Dit was de eerste jaarlijkse Conference on Innovation in Teaching, georganiseerd door het ICLON en de Leiden Teachers' Academy. De Teachers' Academy gaat jaarlijks een congres organiseren over innovatie in onderwijs.