iSPEX goes European
In Athene, Barcelona, Belgrado, Berlijn, Londen, Kopenhagen, Manchester, Milaan en Rome gaan de komende tijd mensen de straat op om fijnstof te meten met hun mobieltje. Ook Nederland gaat weer aan de slag. Het gebeurt allemaal tussen 1 september en 15 oktober 2015. De Universiteit Leiden en de onderzoeksschool voor Astronomie NOVA zijn bedenkers en initiatiefnemer.
Opzetstukje herbruikbaar
In Europa zijn 9.000 opzetstukjes voor de iPhone verspreid, waarmee deze verandert in een meetinstrument voor fijnstof. Voor Nederland zijn geen nieuwe opzetstukjes beschikbaar; Nederlanders kunnen hun opzetstukje uit 2013 gebruiken. Elise Hendriks van de Universiteit Leiden en coördinator van iSPEX-EU: ‘Van september tot 15 oktober kun je op alle wolkeloze dagen met je iPhone met opzetstukje naar buiten om metingen aan de lucht te doen. Aan de hand van de metingen en die van duizenden andere burgerwetenschappers gaan we zo het fijnstof door heel Europa in beeld brengen.'
Jaar van het licht
De mensen achter het Nederlandse iSPEX-project organiseren nu dus een Europese citizen science campagne. Ze doen dit in het kader van het Internationaal Jaar van het Licht 2015 en als onderdeel van LIGHT2015, een project van de Europese Commissie. Om iSPEX-EU in alle deelnemende steden mogelijk te maken, is een internationaal team van wetenschappers en medewerkers van een groot aantal universiteiten, onderzoeksinstituten en educatieorganisaties samengesteld. Voor deze Europese meting zijn een internationale website en een app gemaakt.
Blauwe lucht nodig
De campagne van 2015 verschilt enigszins van die in 2013. Zo duurt deze campagne zes weken terwijl het in 2013 om één dag ging. Hendriks: 'We hebben voor de metingen een blauwe lucht nodig. Als het in Kopenhagen op een bepaalde dag goed weer is, hoeft dat in Athene niet zo te zijn.' Bovendien geeft een langere meetperiode de steden de kans om een eigen invulling te geven aan het project. Barcelona houdt bijvoorbeeld van 14 september tot 15 oktober elke zondag en woensdag meetmomenten met demonstraties van het meten op vier plekken in de stad.
Ook professionele apparatuur
In verschillende van de aan iSPEX-EU deelnemende steden en op andere locaties wordt ter controle ook gemeten met professionele apparatuur. Dit gebeurt bijvoorbeeld in en nabij Rome. Wetenschappers in Athene plaatsen een extra meetinstrument nabij de Acropolis.
Gedetailleerde kaarten
Het Nederlandse iSPEX-project in 2013 was een succes. Duizenden Nederlanders maten met hun mobieltje het fijnstof in de lucht. Wetenschappers konden met behulp van de gegevens voor het eerst gedetailleerde kaarten samenstellen van de verspreiding van het fijnstof. Het iSPEX-project ging de boeken in als een geslaagde vorm van burgerwetenschap.
(1 september 2015/CH)