Nieuwe meetmethode versnelt geneesmiddelenonderzoek
Leidse chemisch biologen, onder leiding van dr. Mario van der Stelt, hebben een methode ontwikkeld om de zoektocht naar nieuwe geneesmiddelen te versnellen. Met deze methode is het hen al gelukt om een belangrijke eerste stap te zetten in de ontwikkeling van een medicijn tegen obesitas.
Aangrijpingspunten in kaart brengen
De methode, gebaseerd op de techniek van massaspectometrie, kan actieve eiwitten in complexe weefsels zoals de hersenen identificeren en kwantificeren. Door de activiteit van eiwitten te meten, voor en nadat een kandidaat geneesmiddel is toegediend, kun je zo in één keer waarnemen hoe verschillende eiwitten op het medicijn reageren. Op die manier kan een groot aantal biologische targets (aangrijpingspunten) van een kandidaat geneesmiddel in kaart worden gebracht.
Nieuwe benadering
Dit is een nieuwe benadering van geneesmiddelenonderzoek. Traditioneel wordt er in de farmaceutische industrie alleen naar een paar mogelijke off-targets gekeken, die verantwoordelijk kunnen zijn voor potentiële bijwerkingen van een medicijn. De nieuwe meetmethode heet “Comparative Chemoproteomics”, en werd opgezet door PhD-student Marc Baggelaar.
Lichaamseigen marihuana
Met behulp van deze methode hebben de onderzoekers een nieuwe, zeer selectieve stof in de hersenen ontdekt die de aanmaak van lichaamseigen marihuana stillegt. Het brein produceert stofjes genaamd endocannabinoiden, die dezelfde werking hebben als THC, de psychoactieve stof in marihuana. Als deze endocannabinoiden te veel worden geproduceerd, dan kan dat leiden tot overconsumptie, overgewicht en ontstekingen in de hersenen. Het selectief remmen van de aanmaak van deze endocannabinoiden kan leiden tot een nieuw geneesmiddel voor de behandeling van obesitas, gerelateerde metabole ziekten en ontstekingen in de hersenen.
Kandidaat geneesmiddel gebonden aan target eiwit om endocannabinoiden productie te remmen. Beeld: Mario van der Stelt
Nog gedetailleerder
‘We wisten uit eerder onderzoek al dat de endocannabinoiden een belangrijke rol spelen bij obesitas’, legt hoofdonderzoeker Mario van der Stelt uit. ‘Dankzij de nieuwe meetmethode hebben we nog gedetailleerder kunnen vaststellen welk stofje de productie van endocannabinoiden kunnen stilleggen.’ Dit stofje moet het startpunt worden voor een medicijn tegen obesitas. De ontdekking van het stofje is geoctrooieerd om de verdere ontwikkeling van een geneesmiddel mogelijk te maken.
Multidisciplinair onderzoek
Het onderzoek is uitgevoerd in samenwerking met onder meer hersenonderzoekers van de Universiteit van Amsterdam, het Italiaanse onderzoeksinstituut CNR en het Amerikaanse The Scripps Research Institute (San Diego) en is gepubliceerd in het vooraanstaande tijdschrift Journal of American Chemical Society.
Financiering van NWO
Het onderzoek wordt medegefinancierd door een ECHO subsidie van NWO Chemische Wetenschappen en wordt uitgevoerd in het kader van het Facultaire Profileringsprogramma “Endocannabinoids”. Hierin werken onderzoekers van het Leids Instituut voor de Chemie, Leiden Academisch Centrum voor Drug Research en het Instituut voor Biologie Leiden met elkaar samen.
Zie ook
•
Artikel in Journal of American Chemical Society
•
Meer over Mario van der Stelt
•
Profileringsprogramma ‘Endocannabinoids’
•
Nieuwe sensor ziet hoe eiwitten in hersenen betrokken zijn bij obesitas