De juiste hoeveelheid medicatie bij extreem overgewicht
Bij patiënten met ernstig overgewicht moet de dosering van sommige geneesmiddelen worden verhoogd. Hoeveel precies, dat wist niemand. Ziekenhuisapotheker Jeroen Diepstraten zocht het uit bij patiënten die een maagverkleiningsoperatie ondergingen. Promotie op 13 juni.
Formule voor dosering
‘Bij overgewicht worden sommige geneesmiddelen versneld door het lichaam uitgescheiden’’, zegt Diepstraten. ‘We denken dat dit voor bijvoorbeeld het narcosemiddel propofol komt doordat er meer bloed door de lever stroomt. Mijn promotie-onderzoek heeft een formule opgeleverd die nu door anesthesiologen toegepast kan worden voor het doseren van propofol. Tot dusver was er geen duidelijk doseringsadvies voor deze bijzondere groep patiënten.’
Vetvrije lichaamsmassa
Diepstraten verrichtte zijn studies in het St. Antonius Ziekenhuis in Nieuwegein, bij patiënten die een maagverkleiningsoperatie ondergingen. Mensen met gevaarlijk overgewicht dus: de zwaarste patiënt woog 250 kilo. Bij dezelfde patiënten keek hij ook naar de optimale dosering van een middel dat ongewenste bloedstolsels (trombose) na de operatie moet voorkomen (nadroparine). Ook daar is een ruimere dosering nodig, maar dan vooral omdat deze patiënten niet alleen meer vet, maar ook meer spieren en bloed hebben. ‘Voor een optimale dosering moet je de vetvrije lichaamsmassa berekenen, zo bleek uit ons onderzoek’.
Dosering bij kinderen
Het onderzoek van Diepstraten past in een groter geheel van studies naar het gedrag van geneesmiddelen bij doelgroepen die afwijken van het gemiddelde. Zijn promotor, prof.dr. Catherijne Knibbe, heeft zich in dat thema gespecialiseerd. Zij richt zich bijvoorbeeld ook op de optimale dosering van middelen bij (zeer) jonge kinderen. In de loop van het leven kan het tempo waarin geneesmiddelen worden opgenomen en uitgescheiden variëren. Dezelfde dosering kan dan ineens tot gevaarlijk hoge concentraties leiden, of juist onvoldoende effect sorteren.
Punt van discussie
Ook Diepstraten keek naar het effect van leeftijd. In het Amerikaanse Cincinnati verrichtte hij een vergelijkbare studie naar de optimale dosering van propofol bij kinderen en jongeren met ernstig overgewicht bij wie de maag verkleind werd. ‘Hier is dat nog een punt van discussie, of je dat bij kinderen al mag doen. Het is dan ook een heel ingrijpende behandeling.’ De meetwaarden bij de jonge patiënten lieten zien dat hun lichaam weer anders functioneert dan dat van een volwassene van hetzelfde gewicht.
Grotere studies nodig
Het is te hopen dat de formules die uit dit onderzoek naar voren komen, in de komende jaren in grotere klinische studies getoetst worden. Diepstraten: ‘Wij hebben gekeken naar de effecten die je bij het individu kunt meten. Maar wat je natuurlijk echt wilt weten is de kans op complicaties. Daarvoor moet je naar grotere aantallen patiënten kijken.’