Dr. Manon van der Heijden onderzoekt misdadige vrouwen
Criminelen, dat zijn mannen. Althans, dat denken we al snel. Historica Manon van der Heijden wil echter aantonen dat in Europa, tussen 1600 en 1900, vrouwen een aanzienlijk aandeel hadden in misdaden. Voor haar onderzoek ontvangt ze een Vici-beurs.
Rotterdam
Dr. Manon van der Heijden (Sociale Geschiedenis) gaat met haar Vici-subsidie de komende vijf jaar onderzoek doen naar het aandeel van vrouwen in criminaliteit in Europa tussen 1600 en 1900. Ze stelde aan het NWO voor om een vergelijkend onderzoek te doen tussen Engeland, Nederland, Duitsland en Italië. ‘Ik ben erg blij dat de beurs is toegekend’, lacht ze, ‘want eigenlijk loop ik al sinds mijn afstuderen met dit onderwerp in m’n hoofd. Mijn scriptie ging over de criminaliteit van vrouwen in het 18e-eeuwse Rotterdam. Toen viel me al op hoe hoog het percentage vrouwen was, dat misdaden pleegde.’
Dat het onderwerp tot nu toe niet op de historische onderzoeksagenda stond, schrijft Van der Heijden toe aan moderne denkkaders. ‘In de twintigste eeuw werd slechts tien procent van alle misdaden door vrouwen gepleegd. Daarom gaan we ervan uit dat dat daarvoor ook zo was.’
Gewelddadig
Met haar onderzoek wil ze het tegendeel bewijzen, en gaat daarom justitiële bronnen in heel Europa raadplegen. Daarbij gaat ze delicten van zowel mannen als vrouwen onderzoeken. ‘Alleen met een vergelijking kan je goed onderzoeken hoe de verhoudingen lagen, of mannen en vrouwen andere delicten pleegden en waarom dat zo was’, licht ze toe. ‘Zo is er wel eens door historici verondersteld dat in de achttiende eeuw niet zozeer de vrouwencriminaliteit afnam, maar de mannencriminaliteit toe. De reden zou liggen in het vervolgingsbeleid: men ging denken dat mannen van nature agressief en gewelddadig zijn en dus werden ze sneller verdacht en veroordeeld.’
‘Tegelijkertijd werd er van vrouwen juist steeds meer verwacht dat zij niet werkten, maar binnenshuis voor de kinderen en het huishouden zorgden. Vrouwen zouden daardoor een minder publiek leven leiden, minder snel criminaliteit plegen en ze werden ook minder snel vervolgd. We willen dus niet alleen kijken naar aantallen, maar ook naar motieven van daders in het verleden en het vervolgingsbeleid van overheden.’
Secuur
Dat wordt veel reizen, want er zijn veel goede bronnen voorhanden. ‘De meeste landen uit die tijd hielden heel secuur bij welke misdaden er werden gepleegd, en wie daarvoor werd veroordeeld. Veel werk, dus. Maar ook ontzettend leuk.’ Overigens gaat Van der Heijden het onderzoek niet in haar eentje uitvoeren. De eerste stap van het project zal zijn om in Engeland, Duitsland en Italië historici te zoeken, die een deel van het bronnenonderzoek op zich gaan nemen.