Reizende DNA-labs verwelkomen 100.000ste scholier
Op 17 april vieren de Reizende DNA-labs dat zij officieel de 100.000ste scholier mogen ontvangen, dit wordt uitgebreid gevierd in Wageningen. De Universiteit Leiden verzorgt sinds 2006 onder de bezielende coördinatie en leiding van Mathieu Noteborn en Patrick Voskamp (Leids Instituut voor de Chemie) het reizende DNA-lab 'Gezond of Ziek: Een vouwtje verkeerd'.
Studenten van de faculteit Wiskunde en Natuurwetenschappen (W&N) geven jaarlijks op maar liefst 100 scholen door het hele land practica op het gebied van biochemische en moleculair-biologische vragen in samenhang met het ontstaan van ziekten. Daarmee bereiken zij per jaar rond de 3700 scholieren.
'Gezond of Ziek: Een vouwtje verkeerd'
DNA bevat de gecodeerde informatie voor het maken van eiwitten, de complexe moleculen die verantwoordelijk zijn voor processen in de cel. Veranderingen (mutaties) in een bepaald gen leiden tot veranderingen in het betreffende eiwit en dat kan mogelijk ziekte tot gevolg hebben. Ziekten als diabetes, cystische fibrose (taaislijmziekte) of de ziekte van Alzheimer worden veroorzaakt door verkeerd gevouwen eiwitten.
Met het Leidse Reizende DNA-lab laten studenten van diverse opleidingen van de faculteit W&N zien welke rol eiwitstructuren spelen en wat er kan gebeuren als eiwitten zich anders vouwen door een kleine verstoring. Op scholen in het hele land krijgen leerlingen een twee uur durend practicum waarin zij op zoek gaan naar de moleculaire oorzaak van enkele eiwitvouwingsziekten. Ze maken kennis met technieken om “gezonde” en “zieke” eiwitten in cellen op te sporen en passen zelf eenvoudige technieken toe die belangrijk zijn voor het bepalen van eiwitstructuren. Uiteindelijk doen ze een proef die aantoont dat verstoring van de eiwitstructuur leidt tot het verlies van de activiteit van het eiwit. Op deze manier gaan leerlingen dieper in op thema’s als erfelijkheid, eiwitten en DNA, waarbij vragen aan bod komen zoals de vraag waarom sommige mensen al ziek zijn als ze worden geboren terwijl anderen pas ziek worden op latere leeftijd. Ook maken ze kennis met de fundamentele biochemische aspecten van vouwing van eiwitten. Maatschappelijke implicaties van genetisch biomedisch onderzoek komen nadrukkelijk aan bod.
Centre for Medical Systems Biology
Het Reizend DNA-lab Gezond of Ziek: Een vouwtje verkeerd wordt verzorgd door de Universiteit Leiden namens het Centre for Medical Systems Biology.
Zes labs, zes universiteiten
De Reizende DNA-labs slaan een brug tussen biologie en scheikunde op de middelbare school en de nieuwste ontwikkelingen rond genomics, door leerlingen zelf aan de slag te laten gaan met geavanceerde technieken en actuele onderwerpen uit het hedendaagse wetenschappelijk onderzoek. De DNA-labs zijn ontwikkeld door Nederlandse universiteiten en de Genomics Centres of Excellence, onder leiding van de Wageningen Universiteit. Studenten van zes universiteiten, te weten Delft, Leiden, Nijmegen, Utrecht, Amsterdam en Wageningen, begeleiden de practica. Er zijn zes verschillende DNA-labs, die ieder een verschillend aspect van het moderne DNA-onderzoek behandelen. Stuk voor stuk laten de DNA-labs zien dat kennis van genen en de moleculen in een cel een grote rol speelt in gebieden die voor iedereen belangrijk zijn: voeding, gezondheid en het milieu. Daarnaast maken de practica duidelijk dat wetenschappelijke vooruitgang soms maatschappelijke vragen oproept.