Bart Luttikhuis en Thijs Brocades-Zaalberg bij Trouw over extreem geweld tijdens de dekolonisatie-oorlogen
In acht deelstudies onderzoeken drie wetenschappelijke instituten, gefinancierd door de overheid, op dit moment het gebruik van extreem geweld tijdens de dekolonisatie van Nederlands-Indië tussen 1945 en 1949. Historici Bart Luttikhuis en Thijs Brocades-Zaalberg werken mee aan een deelproject waarin dekolonisatie-oorlogen in de periode 1945-1962 met elkaar worden vergeleken. In een artikel van Trouw vertellen ze meer over dit onderzoek.
Enkele conclusies uit dit onderzoek zijn eerder deze maand al gepubliceerd in de BMGN - Low Countries Historical Review. Luttikhuis stelt dat, hoewel de studie nog niet op alle punten af is, de uitkomst wel al vast staat. ‘We brengen dit daarom nu al naar buiten. We wilden dit meegeven aan de andere onderzoekers die nog werken aan dit grote Indonesië-project.’ De verschillende dekolonisatie-oorlogen worden met elkaar vergeleken niet om de ernst van de misdragingen tegen elkaar af te kunnen wegen, maar om uit te zoeken wat de structurele oorzaken waren achter het extreme geweld tegen burgers en gevangenen, de zogenaamde non-combattanten.
Luttikhuis zegt dat geïnstitutionaliseerde straffeloosheid de grote gemene deler was. ‘Militairen konden over de schreef gaan, ze wisten dat ze niet gestraft zouden worden. De politieke en militaire leiding van destijds is daar dus ook verantwoordelijk voor.’ Oorlogsrecht en internationale afspraken over mensenrechten waren nog volop in ontwikkeling in die tijd, maar werden vaak niet op de koloniën van toepassing geacht, zo verklaart mede-projectleider Thijs Brocades-Zaalberg de straffeloosheid. ‘Ministers of kabinetten waren destijds dan ook niet bang hierover te struikelen.’ Wel deden de Nederlandse en de Britse overheid zeer effectief aan ‘schandaalmanagement’ in Indonesië en Kenia, om te voorkomen dat het thuisland teveel te horen kreeg over het extreme geweld.
Het volledige artikel in Trouw met Bart Luttikhuis en Thijs Brocades-Zaalberg is terug te lezen op de website van Trouw.