'Tijd voor fundamentele aanpak van staatssteun aan multinationals'
Het debat over belastingontwijking door multinationals wordt in veel lidstaten van de Europese Unie volop gevoerd. Vorige week werd bekend dat de Europese Commissie is begonnen aan een onderzoek naar mogelijk illegale staatssteun van Nederland aan Nike. Tientallen andere bedrijven ontspringen waarschijnlijk de dans.
Hoewel er mogelijk veel meer bedrijven zijn die te weinig belasting betalen, worden zij niet onderzocht door de Europese Commissie. Toch laat de Deense Eurocommissaris Vestager Nike wel onderzoeken. 'Kun je er één uitpikken en die als zondebok presenteren, om als voorbeeld te dienen voor al die anderen?', vraagt Anna Gunn zich af in Trouw. Gunn promoveert aan de Universiteit Leiden op Europese staatssteunregels. 'Begrijp me niet verkeerd, als ik Vestager was zou ik precies hetzelfde doen. Het werkt immers, het is heel effectief. Toch maakt deze aanpak het systeem ongeloofwaardig, want de handhaving is inconsistent. Daar staat tegenover dat de Commissie natuurlijk niet alle bedrijven kan onderzoeken, daarvoor is volstrekt onvoldoende capaciteit.'
De Commissie vermoedt dat Nederland de winst van Nike te laag heeft vastgesteld door hoge royaltybetalingen aan andere bedrijven van Nike toe te staan. Moet de gehele handelwijze van Nederland dan niet onderzocht worden, in plaats van de afspraken tussen de Belastingdienst en Nike? 'Bijna onmogelijk', denkt universitair hoofddocent belastingrecht Jan Vleggeert in hetzelfde artikel. 'Het gaat om verrekenprijzen die voor ieder bedrijf weer anders zijn. Je kunt bijna niet anders dan die op bedrijfsniveau onderzoeken als daar aanleiding toe is. Dan loop je al snel tegen capaciteitsproblemen aan als Commissie.'
Gunn roept op tot een meer fundamentele aanpak van deze vorm van illegale staatssteun. 'Door in te zetten op zaken met een hoge attentiewaarde en veel publieke ophef haalt de Commissie de krenten uit de pap, maar ondergraaft daarmee op lange termijn het vertrouwen in de staatssteunregels als zodanig. Het voelt niet eerlijk.'