Plastic is ook een virus
Stel je eens voor: je krijgt als student de opdracht om een volledig plasticvrije maaltijd te bereiden. Hoe pak je dat aan? “Het komt erop neer dat je naar de markt moet gaan met je eigen opbergmateriaal, en dat je iets met aardappels moet eten”, vertelt docent en ontwerpster Nienke Sybrandy met een lach. “Dit zorgt voor een vreemd soort gêne. Je gaat voor iets opkomen wat bijna niemand durft.”
In de PRE-Class Design aan de Koninklijke Academie van Beeldende Kunsten doken middelbare scholieren in zes colleges onder leiding van docenten Liesbeth Fit en Nienke Sybrandy in de wereld van (bio)plastic. Wat is plastic eigenlijk? Hoe vaak gebruiken we het? Zijn er alternatieve materialen of toepassingen? Om hierachter te komen, stelden ze zich voor hoe het is om plastic te ‘zijn’ en maakten ze objecten en kunstwerken van plastic afval – inleving en design als stappen richting een plasticbewuste wereld.
De geschiedenis in
Allereerst een lesje geschiedenis. Sybrandy vertelt dat plastic in de jaren ’50 een heuse revolutie heeft doorgemaakt. “Na de Tweede Wereldoorlog was er een ontzettend grote behoefte aan goedkoop vormgegeven objecten voor de middenklasse.” Gelijktijdig met de opmars van de auto, het ontstaan van een andere lifestyle, groeide ook de productie van plastic objecten. Plastic werd ontzettend enthousiast onthaald: “Er waren mensen die in plastic huizen wilden wonen.” Plastic fantastic dus.
Nadat de studenten zich verdiepten in de oorsprong van plastic, kwam de realisatie: “We zijn nog geen honderd jaar verder, en we zitten met zijn allen met een enorme plasticverslaving.” Sybrandy en haar mededocenten trekken de vergelijking met plastic als een virus, een herkenbaar beeld voor ons tijdens de pandemie: “Hoe verspreid het zich, en hoe komen we er vanaf?”
Bioplastic uit eigen keuken
Een mogelijk alternatief voor plastic is bioplastic, gemaakt van biologisch afbreekbaar materiaal. Om hier beter begrip over te kweken, mochten de studenten hun keuken ombouwen tot werkplaats. “Het was eigenlijk een leuke kookles”, zegt Sybrandy. Met natuurlijke pigmenten als stenen, indigo, kurkuma en gemalen rozenblaadjes maakten de leerlingen zelf bioplastic samples.
Net als bij recycling van plastic – dat gepaard gaat met een hoge uitstoot van CO2 – bestaan ook bij bioplastic nog problemen. Door verschillende manieren van afvalscheiding en afbreking bij gemeentes komen verschillende (bio)plastic soorten op de verkeerde stapels terecht. “Dit vervuilt de kwaliteit van het plastic, of het zorgt bijvoorbeeld voor compost waar plastic op zit.”
Plastic Apocalyps?
Door de opdrachten ontwikkelden de PRE-Classers een ander perspectief van de spullen om hen heen. Zo moesten ze zich als voorbereiding op het ontwerpen ook in het plastic verplaatsen: wat is het standpunt van een pen? Ook de opdracht een plasticvrije maaltijd te bereiden, zette de PRE'ers aan het denken. "Dat was niemand gelukt”, zegt Sybrandy.
Al met al waren de studenten zichtbaar bevlogen over het onderwerp: “Het is natuurlijk hun toekomst. Je wil als docent altijd handvaten bieden om niet een gevoel te geven: we gaan naar een apocalyps en een verschrikkelijke toekomst. Met design kan je ook een andere toekomst ontwerpen.”
Tekst: Maxime Koning
Foto's: Studenten PRE-Class Design
