Introductie

Het Leidse onderzoek op het terrein van de middeleeuwen is ondergebracht in twee overkoepelende onderzoeksprogramma's.

Twee onderzoekprogramma's

Het Leidse onderzoek op het terrein van de geschiedenis, kunst- en architectuurgeschiedenis, historische taalkunde en literatuurgeschiedenis van de middeleeuwen is ondergebracht in twee overkoepelende onderzoeksprogrammas, te weten:

1. Europe 1000-1800: Collective Identities and Transnational Networks
2. Medieval and Early Modern Studies.

Het eerste programma maakt deel uit van het Instituut voor Geschiedenis, terwijl het tweede deel uitmaakt van LUCAS (Leiden University Centre for Arts in Society).

Beide programma's onderstrepen de keuze die is gemaakt binnen de afdelingen geschiedenis, kunstgeschiedenis en westerse talen om in zowel het master onderwijs als het onderzoek late middeleeuwen en vroegmoderne tijd te integreren.

Enkele onderzoeksprojecten

Binnen genoemde onderzoekprogramma's houden individuele onderzoekers (vaste staf, postdocs en promovendi) zich bezig met sterk uiteenlopende onderwerpen (zie hiervoor de persoonlijke webpagina's van de deelnemers aan deze programma's).

Extern gefinancierde projecten zijn op dit ogenblik: Leaving a Lasting Impression. The Impact of Incunabula on Late Medieval Spirituality, Religious Practice and Visual Culture van VENI-laureaat Anna Dlabacova; Hoven in Holland dat wordt geleid door Hans Mol en Robert Stein; en Land, adel en boeren in middeleeuws Friesland dat wordt uitgevoerd in samenwerking met de Fryske Akademy onder supervisie van Hans Mol en Gilles de Langen.

Ander onderzoek

Aan de Leidse Faculteit Geesteswetenschappen wordt verder ook vanuit afdelingen die niet participeren in de Onderzoekschool door gerenommeerde specialisten opmerkelijk veel aandacht besteed aan de periode 500-1500. Men denke aan het werk van de islamologe-middeleeuws egyptologe Petra Sijpesteijn; van iranologen Gabriëlle van den Berg en Ashgar Seyed Gohrab; van sinologe Hilde de Weerdt; van Korea-specialist Remco Breuker, en aan dat van filosoof Frans de Haas.

Buiten de Faculteit Geesteswetenschappen zijn de middeleeuwen prominent aanwezig in de Faculteit Archeologie, onder andere in het onderzoek van emeritus hoogleraar Frans Theuws, van de byzantologe Joanita Vroom, en van VENI-laureaten Roos van Oosten en Rachel Schats.

Onderzoeksresultaten

In deze situatie levert regelmatige samenwerking meerwaarde voor onderwijs en onderzoek op. Die samenwerking krijgt onder andere gestalte in bijdragen aan collegereeksen en symposia, gezamenlijke publicaties en bijdragen aan het Leiden Medievalists Blog.

Introductie

Aan de Universiteit Utrecht is het domein van de Middeleeuwse Studies georganiseerd in het Utrechts Centrum voor Middeleeuwse Studies (UCMS), opgericht in 2000.

Het UCMS is een "centre of excellence" waarin mediëvisten uit alle vier departementen van de Faculteit Geesteswetenschappen samenwerken (Geschiedenis en Kunstgeschiedenis; Talen, Literatuur en Communicatie; Media en Cultuurwetenschappen; Wijsbegeerte en Religiewetenschappen).

Mediëvisten in alle departementen werken ook intensief samen met de afdeling Bijzondere Collecties (handschriften en vroege drukken) van de Universiteitsbibliotheek, zowel in onderzoek als in onderwijs.

Zo onderscheidt een interdisciplinair profiel over departementsgrenzen heen het veld van Middeleeuwse Studies aan de Universiteit Utrecht, dat verder gekenmerkt wordt door:

• Onderzoekszwaartepunten op scharniermomenten in de tijd, met name de overgang van (late) Oudheid naar vroege Middeleeuwen en van late Middeleeuwen naar de vroegmoderne wereld;
• Interdisciplinair onderwijs in de BA (minor Middeleeuwen) en RMA (RMA Ancient, Medieval and Renaissance Studies);
• Intensieve samenwerking met de collecties handschriften en vroege drukken in de Utrechtse UB in onderzoek en onderwijs, gecombineerd met een bijzondere aandacht voor de materiële aspecten van (geschreven) cultuur;
• Een eveneens interdisciplinaire benadering van het meertalige karakter van de middeleeuwse cultuur, met een zwaartepunt Latijn, Keltische talen en laatmiddeleeuwse volkstalen.

Onderzoek

Sinds 2017 heeft het UCMS hoofdlijnen in het onderzoek uitgezet onder drie thema’s: Inclusie en exclusie; Premoderne leesculturen (in samenwerking met het Utrecht Centre for Early Modern Studies, de afdeling Oudheid en de UB Bijzondere Collecties), en Middeleeuwse kennisculturen (in samenwerking met het Descartes Centre).

Deze thema’s worden gezamenlijk uitgewerkt tijdens plaatselijke seminars en internationale congressen.

De activiteiten die in het kader van deze drie thema’s worden ondernomen, worden op hun beurt gevoed en mede-gesponsord door de grote onderzoeksgroepen die in Utrecht worden uitgevoerd op basis van externe financiering door NWO, ERC en andere fondsen.

Onderwijs

Onderwijs op MA-niveau op het gebied van Middeleeuwse Studies wordt aangeboden in het gezamenlijke RMA-programma Ancient, Medieval and Renaissance Studies.

De track Medieval Studies bevat de sub-tracks Medieval History, Medieval Literature, and Early Medieval Insular Languages.

Studenten kunnen zich, in samenwerking met andere RMA-programma’s ter plaatse, ook specialiseren in middeleeuwse kunst- en architectuurgeschiedenis en middeleeuwse musicologie.

Samenwerking

Mediëvisten in Utrecht hebben gezamenlijk een lange en duurzame ervaring opgebouwd door valorisatieprojecten en samenwerking met culturele partners in en buiten Utrecht.

Tot de belangrijkste partners behoren Museum het Catharijneconvent en andere grote kunstmusea in (Boymans van Beuningen) en buiten Nederland (Louvre; Wallraf-Richartz); Het Utrechts Archief; de Utrechtse Stichting Sint-Maarten en het Europese netwerk Centre culturel européen St Martin de Tours; Utrecht European City of Literature en het Festival Oude Muziek.

Utrechtse mediëvisten hebben daarnaast een sterke traditie opgebouwd in samenwerking met primair en secundair onderwijs, en nemen deel in het door de EU gesponsorde educatieve initiatief JINC.

Leden van het UCMS werken nauw samen met nationale (Huygens ING, KB Den Haag) en internationale instituten (KB Brussel, BnF Parijs) die de inzet van digitale geesteswetenschappen in de Mediëvistiek bevorderen en ontwikkelen.