Overheden betrekken maatschappelijke organisaties tijdens het hele beleidsproces. Van besluitvorming tot uitvoering en evaluatie, overheden beschouwen maatschappelijke organisaties als cruciaal voor effectief beleid, goede regelgeving en passende uitvoering. Maatschappelijke organisaties, zoals werkgeversorganisaties, bedrijven, vakbonden, NGOs en burgerbewegingen, maar ook denktanks en onderzoeksbureaus vormen dus een belangrijke tegenspeler van het openbaar bestuur. Veel overheden experimenteren daarom ook met diverse consultatie- en participatievormen, onder andere door nieuwe technologie en innovatieve participatietechnieken in te zetten. Ondanks de ervaren noodzaak en relevantie van samenwerking met maatschappelijke organisaties, leidt deze betrokkenheid ook tot twijfels over de responsiviteit, legitimiteit en effectiviteit ervan.

Binnen dit onderzoeksthema onderzoeken we de uitdagingen en kansen van publieke organisaties om maatschappelijke organisaties op een goede manier te betrekken bij de besluitvorming. Daarnaast kijken we naar de effectiviteit van consultatie en participatie-instrumenten. Tot slot onderzoeken we in hoeverre deze betrokkenheid tot meer responsiviteit leidt en als legitiem ervaren wordt door burgers en maatschappelijke organisaties. Binnen deze onderzoekslijn werken we ook samen met overheden via onderzoeksopdrachten en het verzorgen van masterclasses en workshops. Kijk hier voor meer informatie.

De betrokkenheid van maatschappelijke organisaties wordt zowel als vloek en zegen gezien voor regulering en toezicht. Enerzijds kan de betrokkenheid van maatschappelijke organisaties leiden tot oneigenlijke beïnvloeding en daarmee tot regulatory capture. Anderzijds kan het leiden tot meer responsieve en legitieme regulering en het toezicht erop. Op basis van twee grootschalige onderzoeksprojecten (2-Capture: the driving forces of regulatory capture; gefinancierd door NWO Vidi; 2016-2022) en Reconnect; gefinancierd via NWO Norface 2020-2023) worden verschillende dimensies belicht om zo meer inzicht te krijgen op de omstandigheden waaronder de betrokkenheid van maatschappelijke organisaties leidt tot responsieve regulering.

Voor meer informatie over de onderzoeksoutput van het 2-Capture onderzoeksproject, kijk hier voor een interactieve PDF met de onderzoeksoutput.

Voor meer informatie over het Reconnect project, klik hier voor de internationale website.

Maatschappelijke organisaties, variërend van werkgeversorganisaties, vakbonden, NGOs en (adhoc)burgerbewegingen vormen een cruciale schakel tussen individuele burgers en hun bijdrage aan het maatschappelijk leven (maatschappelijke participatie) en de vertegenwoordiging van hun belangen in politiek en bestuur (politieke participatie). Alleen als deze schakelfunctie optimaal functioneert, kan de maatschappelijke democratie als een legitieme aanvulling op de representatieve democratie functioneren. Een van de belangrijke pijlers van het onderzoeksprogramma Public Governance & Maatschappelijke Democratie is dan ook het organiserend vermogen van maatschappelijke organisaties. Met andere woorden hoe houden ze zich succesvol staande als maatschappelijke organisatie en hoe zorgen ze voor effectieve politiek-bestuurlijke belangenbehartiging. In deze onderzoekslijn speelt internationale samenwerking een belangrijke rol, zie de websites van de volgende projecten voor meer informatie. 

• Comparative Interest Group survey
• Intereuro