Talen gebruiken melodie op verschillende manieren om verschillende lagen van betekenis in spraak over te brengen. In talen zoals het Standaard Nederlands wordt een breed scala aan zinnen-niveau betekenissen overgebracht door toonvariatie, zoals het stellen van vragen, het benadrukken van belangrijke informatie, het signaleren van intentie en het overbrengen van houding of emotie.

Dit is echter niet het enige niveau waarop melodie wordt gebruikt om betekenis over te brengen. De meerderheid van de talen in de wereld (60-70%) zijn tonale talen, die toonvariatie gebruiken om individuele woordbetekenissen te onderscheiden (bijv. "shi" betekent ‘ja’ met een dalende toon, maar ‘steen’ met een stijgende toon). Sprekers van tonale talen zijn echter ook in staat om toonvariatie te gebruiken om betekenissen op zinnen-niveau uit te drukken.

Wereldwijd variëren tonale talen sterk. Twee goed erkende verschillen zijn bijzonder relevant. Eén betreft de vorm van melodie op woordniveau; sommige talen gebruiken voornamelijk toonhoogten (hoog, midden, laag) om woorden te onderscheiden, terwijl andere ook tooncontouren gebruiken (bijv. stijgend versus dalend). Een ander betreft de functie van melodie op woordniveau; in sommige talen onderscheiden tonen niet alleen woorden, maar identificeren ze ook grammaticale functies (bijv. verschillende tijden van een werkwoord of verschillende gevallen van een zelfstandig naamwoord). Dus in een tonale taal worden meerdere lagen van informatie, zowel op woord- als zinnen-niveau, overgebracht in hetzelfde melodische signaal in spraak.

Hoewel we erkennen dat deze verschillende lagen van betekenis, evenals de gedrags- en neuro-cognitieve aspecten van het produceren en interpreteren ervan, nauw met elkaar verbonden zijn, blijft hoe ze verbonden zijn en hoe die verbindingen zich mogelijk anders manifesteren in de talen van de wereld slecht begrepen. Dit project stelt daarom voor om de volgende significante, maar onopgeloste vragen aan te pakken.

Hoe verschillen typologisch verschillende tonale talen in hoe sprekers toonhoogte variëren om zowel woordniveau toon als zinnen-niveau intonatie aan te geven?
Hoe beïnvloeden deze verschillen de manier waarop luisteraars toonvariatie gebruiken om woorden te herkennen en zinnen te interpreteren?
Moduleren verschillen in het tonale systeem ook taal-specifieke hersennetwerken die betrokken zijn bij het afleiden van betekenissen uit melodische signalen?

Om deze vragen te beantwoorden, omvat dit interdisciplinaire voorstel goed gecontroleerde systematische vergelijkingen van de manier waarop toonvariaties verband houden met woord- en zinnen-niveau betekenissen in typologisch verschillende tonale systemen. Het doel van dit onderzoeksprogramma is om de algemene en taal-specifieke mechanismen te begrijpen die de productie, het begrip en de neurale verwerking van toonvariatie in tonale talen sturen.

 

• midden-Oosten
• vici

Delen op Facebook Delen op X Delen op LinkedIn Delen via WhatsApp Delen via Mastodon