Onderzoeksproject
De Tochaarse Trek
Een reconstructie van de taalmigratie van de Tocharen van Europa naar China
- Looptijd
- 2018 - 2023
- Contact
- Michaël Peyrot
- Financiering
- ERC
De migratie van de Tocharen van Europa naar China is een van de meest betwiste kwesties in de migratiegeschiedenis van Eurazië. Het belangrijkste doel van dit project is om een geïntegreerde beoordeling te geven van het cruciale, maar vaak verwaarloosde taalkundige bewijs. Hiervoor brengt het project een hooggekwalificeerd team van doctoraal en postdoctoraal onderzoekers samen met wereldberoemde experts. Door de contacten van het Tochaars met andere taalfamilies zal de Tocharse Trek van essentieel belang zijn voor de taalkundige en migratieprehistorie van Eurazië als geheel.
Projectbeschrijving
De lange trek van de Tocharen van Europa naar China is een omstreden onderwerp in de migratiegeschiedenis van Eurazië. Het Tochaars is een uitgestorven tak van de Indo-Europese taalfamilie, die ook talen zoals Engels, Latijn, Grieks en Sanskriet omvat. Terwijl de Indo-Europese talen zich uitstrekken van Ierland tot de Bengaalse Zee, is het Tochaars, dat werd ontdekt in manuscripten uit het Tarimbekken in noordwest China (500–1000 na Christus), een bijzondere uitzondering.
De voorouder van de Indo-Europese talen, het Proto-Indo-Europees, werd waarschijnlijk in het oosten van Oekraïne gesproken. Dit betekent dat de vroege Tocharen een lange reis naar het oosten hebben gemaakt voordat ze in het Tarimbekken gingen wonen. Archeologische en genetische gegevens wijzen erop dat ze rond 3500 voor Christus eerst naar het zuiden van Siberië trokken en vervolgens naar het Tarimbekken in China, mogelijk al rond 2000 voor Christus. Hun komst daar kan verband houden met de Tarim-mummies, oude lichamen die zijn gevonden in dat gebied.
Helaas is taalkundig bewijs vaak genegeerd. Daarom wil de Tocharse Trek een taalkundige beoordeling geven van de migratieroute van de Tocharen. Talen bevatten waardevolle informatie over hun geschiedenis door de invloed van taalcontact. Door de verschillende contacten van het Tochaars met andere talen te bestuderen, zal het project de migratieroute van de Tocharen van hun oorsprong tot China reconstrueren.
Stamboom
De oudere fase van het Proto-Indo-Europees wordt vaak gedateerd op ongeveer 4500–3500 v.Chr., en de latere fase op 3500–2500 v.Chr. Als we het vroege Tochaars verbinden met de Afanas’evo-cultuur in Zuid-Siberië (3500–2500 v.Chr.), moet de Tocharse tak de prototaal vrij vroeg hebben verlaten. Vaak wordt gezegd dat het Tochaars, na het Anatolisch, de tweede tak was die zich van de prototaal afscheidde.
In dit subproject onderzoeken we de rol van het Tochaars binnen de Indo-Europese taalfamilie. Wanneer splitste de Tocharse tak zich af, en zijn er nauwere verbanden met andere takken?
Onderzoekers: Louise Friis (met focus op morfologie) en Stefan Norbruis (met focus op woordenschat).
Oeraals
In vergelijking met de gereconstrueerde Indo-Europese prototaal heeft het Tochaars veel structurele veranderingen ondergaan: het klinkersysteem is sterk veranderd, het plofklanksysteem is beperkt tot alleen stemloze klanken, en zelfstandig naamwoorden hebben een agglutinatieve verbuiging gekregen.
In dit subproject onderzoeken we de hypothese dat de bijzondere opbouw van het Tochaars te maken heeft met invloed van het Oeraals. De contacten met Oeraals vonden waarschijnlijk plaats in het zuiden van Siberië, waar de Samojedische tak van de Oeralische taalfamilie oorspronkelijk woonde. Dit vormt de belangrijke verbinding tussen de Tocharse taal en de Afanas’evo-cultuur in het zuiden van Siberië.
Onderzoeker: Abel Warries
De Tocharse literaire cultuur heeft een sterke invloed gehad op de vroege fase van het Oud-Uighurs (Oud-Turkisch) boeddhisme. Het is dan ook niet verrassend dat er leenwoorden van het Tochaars in het Oud-Uighurs zijn. Er zijn ook aanwijzingen voor eerdere contacten die deze literaire laag voorafgingen, maar het is onduidelijk waar en wanneer deze contacten plaatsvonden.
In dit subproject onderzoeken we de prehistorische contacten tussen het Tochaars en het vroege Turkisch aan de hand van geleende woorden. We proberen ook een scenario te schetsen voor de tijd en plaats van deze contacten.
Onderzoeker: Michaël Peyrot (projectleider)
n het Tarimbekken wordt beweerd dat het Tochaars invloed heeft gehad op de Midden-Indiase taal Niya Prakrit of Niya Gāndhārī. Deze bewering is echter nooit breed geaccepteerd, en het is bekend dat Niya Prakrit door andere talen is beïnvloed, met name door het Irans.
In dit subproject testen we de hypothese dat Niya Prakrit door het Tochaars is beïnvloed. We onderzoeken ook de buitenlandse invloeden op Niya Prakrit, in het bijzonder die van het Irans.
Onderzoeker: Niels Schoubben.
Het Volgen van de Tocharen
Het Tochaars heeft ook intensief contact gehad met Irans. Deze talen zijn niet het onderwerp van dit project, maar van een gerelateerd onderzoeksproject genaamd "Tracking the Tocharians." In dit door NWO gefinancierde project onderzoeken Michaël Peyrot (hoofdonderzoeker), Chams Bernard en Federico Dragoni de contacten tussen het Tochaars en de Oud-Iraanse en Middel-Iraanse talen.