Publicatie
Vijf redenen waarom de ChristenUnie niet in een nieuw kabinet moet stappen
Kabinetsdeelname heeft voor een kleinere partij als de ChristenUnie te veel nadelen. Ook buiten het kabinet kan ze prima invloed uitoefenen. Misschien zelfs beter.
- Auteur
- Hans Vollaard
- Datum
- 20 maart 2017
- Links
- Nederlands Dagblad, 10 maart 2017
De ChristenUnie staat bekend als een constructieve partij. Zo heeft ze de afgelopen jaren regelmatig het kabinet aan een meerderheid geholpen. Die werkwijze kan op waardering van de achterban rekenen.
Volgens een peiling van EenVandaag (8 maart) zou die achterban het ook toejuichen als hun partij toetreedt tot een nieuw kabinet. Dat wil de partij ook wel. Er zijn echter zo vijf redenen te noemen waarom dat niet aan te bevelen is.
1. Je stempel drukken op het beleid is lastig
Allereerst zal het nieuwe kabinet waarschijnlijk uit nogal wat partijen bestaan. Dat maakt het voor een kleine partij als de ChristenUnie lastig een onderscheidend stempel te drukken op het regeringsbeleid. Ondertussen moet zij wel verantwoordelijkheid dragen voor allerlei beleid dat niet of helemaal niet strookt met de ChristenUnie-standpunten.
Dat zal de partij zwaar kunnen vallen, om dat uit te voeren en uit te leggen.
2. Grote inspanning voor partij en fractie
Daarnaast vergt regeringsdeelname zeker voor een kleinere partij nogal een grote inspanning. De Tweede Kamerfractie moet alle beleid nauwlettend bespreken, omdat zij daarvoor medeverantwoordelijkheid draagt. Dat betekent dat ze minder tijd heeft voor eigen initiatieven of contacten met de achterban.
3. Straks ben je misschien niet meer nodig
De kans is aanwezig dat er een regeringscoalitie komt met meer partijen dan strikt noodzakelijk is voor een meerderheid in de Tweede en Eerste Kamer – een oversized coalition, in politicologische vaktaal. Dat is vaker vertoond: denk aan de vierpartijenkabinetten van Drees, De Quay en Marijnen en het vijfpartijenkabinet van Den Uyl. Ook in Israël en Finland worden oversized veelpartijenkabinetten regelmatig gevormd. Zo kon bijvoorbeeld in Finland de regering makkelijk onderweg een partij kwijtraken, zonder daarmee in al te grote problemen te komen.
Als er nu in Nederland een oversized veelpartijenkabinet komt, wordt een kleinere partij als de ChristenUnie alleen maar nog onzichtbaarder.
4. Bij de volgende verkiezingen dreigt verlies
Een prettige bijkomstigheid van niet meeregeren is dat kans op kiezersverlies bij de volgende verkiezingen veel minder is. Regeren betekent steeds vaker kiezers verliezen.
Ook al heeft de ChristenUnie een redelijk trouwe achterban, ze zal zich goed het zetelverlies na haar deelname aan het kabinet-Balkenende-IV kunnen herinneren. De partij ging toen terug van zes naar vijf zetels.
5. Sluit liever ‘zilveren’ en andere akkoorden
Ook zonder regeringsdeelname kan een partij invloed uitoefenen op het regeringsbeleid. Lange tijd gold het regeerakkoord als de welhaast enige en belangrijkste overeenkomst tussen partijen in de Nederlandse politiek. Dat was een exclusieve aangelegenheid van coalitiefracties.
In de afgelopen jaren zijn er echter ook akkoorden met oppositiepartijen in zwang gekomen. Denk aan het gedoogakkoord tussen de PVV en het kabinet-Rutte I, of aan het Kunduz-akkoord, het woonakkoord en het pensioenakkoord.
De ChristenUnie was nauw bij die laatste akkoorden betrokken. Ze heeft de smaak van akkoorden te pakken gekregen. In de aanloop naar de verkiezingen heeft ze het manifest Waardig Ouder Worden mede gelanceerd, waaronder nu ook SP, CDA, SGP en PVV hun handtekening hebben gezet.
Die akkoordenpraktijk kan ze—ook naar Deens voorbeeld—verder ontwikkelen, door tijdens de hele komende parlementsperiode te blijven zoeken naar parlementaire meerderheden voor allerlei akkoorden. In die akkoorden kunnen over een of meer onderwerpen afspraken worden vastgelegd, niet alleen wat betreft de inhoud, maar ook met betrekking tot het proces.
Geldt het akkoord bijvoorbeeld totdat alle afspraken zijn ingelost, of tot de eerstkomende verkiezingen? Hoe kan het akkoord worden gewijzigd?
Parlementair vakwerk
Dergelijke akkoorden verlevendigen de parlementaire praktijk en bieden partijen de mogelijkheid zich te onderscheiden op inhoud en het ambacht van het smeden van meerderheden. Dat zal een inhoudelijke partij die het parlementaire vakwerk hoog houdt, deugd moeten doen.
Kortom, er is voor de ChristenUnie alle reden om buiten de regering te blijven.
Dit stuk verscheen op 10 maart 2017 in het Nederlands Dagblad.